Sipas një hulumtimi të vitit 2019 nga Fondacioni për Fëmijë i Kombeve të Bashkuara (UNICEF) – ku morën pjesë edhe qytetarë nga Kosova – një në çdo tre persona në mesin e të rinjve thotë se ka qenë viktimë e bullizimit në rrjete sociale.
Sipas UNICEF-it, bullizmi kibernetik është “bullizmi përmes teknologjive digjitale. Është sjellje e përsëritur, që ka për qëllim frikësimin, zemërimin ose turpërimin e atyre që bëhen cak”.
Sociologia Bleona Kurteshi thotë se mundësia për të komentuar prapa një profili të rremë bën që bullizmi të jetë më i pranishëm në rrjete sociale. Por, ajo shton se anonimitetit po i kontribuon edhe perceptimi se përgjegjësia mes komentuesve është e ndarë.
Mundesh me e lexu edhe…
“Në këtë rast flasim për një fenomen tjetër e që është ai i shpërndarjes së përgjegjësisë. Pra, kur ti futesh në një portal, komenton në një foto, e sheh se kanë komentuar edhe 20-30 persona të tjerë, nxitesh pikërisht nga kjo ideja e mospërgjegjësisë individuale”, thotë Kurteshi për Radion Evropa e Lirë.
Më tutje, ajo thotë se edhe distanca fizike ndikon që të ketë më shumë raste të bullizmit në rrjete sociale, pasi që, siç thotë ajo, “fakti që ti nuk e sheh dhe, madje me raste as nuk e njeh personin që po e ofendon apo komenton, e bën më të lehtë faktin që e komenton”.
Gjuha e urrejtjes në media sociale, nxitëse e dhunës
Në anën tjetër, Natyra Agani, psikologe, thotë se agresiviteti i njerëzve bën që ata të jenë të gatshëm të bullizojnë dikë tjetër në rrjete sociale.
“Bullizmi është njëra nga format më të zakonshme të manifestimit të agresivitetit në mesin, jo vetëm të adoleshentëve, por viteve të fundit ka një trend edhe në mesin e të rriturve dhe në mesin e fëmijëve”, thotë Agani për REL-in.
Sipas një raporti të vitit 2022 të Qendrës amerikane Kërkimore, Pew, pothuajse gjysma e adoleshentëve në Shtetet e Bashkuara të Amerikës janë bullizuar apo ngacmuar në platforma digjitale. Vajzat thuhet se janë caku më i shpeshtë i këtyre mesazheve, që kanë më së shpeshti në qendër pamjen fizike të viktimës.
Si mund të luftohet bullizmi në platformat digjitale?
Edhe pse sociologia Kurteshi thotë se ky problem nuk është i pranishëm vetëm në shoqërinë kosovare, ajo thekson nevojën për legjislacion të veçantë për parandalimin e rasteve të bullizmit në platforma digjitale.
“Është shumë e rëndësishme që të krijohet një legjislacion i veçantë ku secili, në një formë ose tjetër, e bart përgjegjësinë për atë që po e thotë dhe pastaj ballafaqohet me pasojat”, thotë ajo.
Ngacmimi në internet dhe abuzimi emocional përmenden në një Udhëzim Administrativ për mbrojtjen e fëmijëve në internet, të Qeverisë së Kosovës.
Por, masat mbrojtëse të specifikuara aty – si bllokimi dhe filtrimi i faqeve të internetit dhe verifikimi i moshës – janë më specifike për format e abuzimit me pamje pornografike sesa për ngacmim në rrjete sociale.
Pyetjes së REL-it se si trajtohen rastet e bullizmit në rrjete sociale, Policia e Kosovës i është përgjigjur vetëm duke thënë se rastet evidentohen sipas Kodit Penal.
Mirëpo, Kodi Penal i Kosovës nuk ka ndonjë nen të veçantë për një vepër të tillë. Neni 182 përcakton ndëshkimet potenciale për ngacmim, që përkufizohet si vëmendje apo komunikim me qëllim të “ngacmimit, frikësimit, lëndimit, dëmtimit të pasurisë apo vrasjes”. Këtu përfshihet dërgimi i mesazheve telefonike.
Që nga viti 2010, Kosova ka edhe Ligjin për parandalimin dhe luftimin e krimit kibernetik. Ky ligj përcakton ndëshkime për vepra të ndryshme penale që kryhen përmes sistemeve kompjuterike, por nuk përmendet bullizmi.
Ndërsa, Ligji për mbrojtjen e fëmijëve rregullon mbrojtjen e fëmijëve në masmedia, por as këtu nuk specifikohen rastet kur fëmijët bëhen viktima të komenteve ofenduese në platforma digjitale.
Mungesa e një kornize ligjore për trajtimin e rasteve të tilla theksohet nga avokati Arianit Koci, i cili tregon se përveç padisë për shpifje dhe fyerje, viktimat nuk kanë opsione të tjera kur vetëm tallen e ofendohen, por nuk kërcënohen.
“Ligjërisht nëse nuk ka kërcënim, nëse nuk ka kërcënim të drejtpërdrejtë, është e vështirë [të ndërmerret diçka]”, thotë Koci për REL-in, i cili sugjeron që ose mediat t’i filtrojnë komentet në postimet e tyre, ose të nisen iniciativa si në shumë vende të tjera për trajtimin e këtyre rasteve./Katror.info
Përgatiti:
