Plakja sjell dy tendenca të kundërta në rrezikun nga kanceri: së pari, rreziku rritet kur njeriu arrin moshën 60 dhe 70 vjeçe, pasi mutacionet gjenetike grumbullohen në trup për dekada, por pastaj, pas moshës 80 vjeçare, rreziku fillon të ulet dhe një studim i ri ka shpjeguar arsyen se përse mund të ndodhë kjo.
Një ekip ndërkombëtar shkencëtarësh, që kryen studimin e botuar në revistën “Nature”, kanë analizuar kancerin e mushkërive te minjtë, duke ndjekur sjelljen e qelizave të shtresës alveolare të tipit 2 (AT2), të cilat kanë rol të rëndësishëm për rigjenerimin e mushkërive dhe janë gjithashtu burimi i shumë llojeve të kancereve të mushkërive, ka raportuar ScienceAlert.
Ajo që u zbulua ishte se nivelet e proteinës së quajtur NUPR1 ishin më të larta te minjtë më të vjetër në moshë.
Mundesh me e lexu edhe…
Kjo proteinë bëri që qelizat të vepronin sikur të kishin mungesë hekuri, duke kufizuar shpejtësinë e rigjenerimit, duke kufizuar rritjen e shëndetshme dhe zhvillimin e tumoreve kancerogjene.
“Qelizat e plakura kanë më shumë hekur, por për arsye që ende nuk i kuptojmë plotësisht, ato funksionojnë si të mos kishin mjaftueshëm. Qelizat e plakura humbasin aftësinë për të rigjeneruar dhe kështu humbasin edhe aftësinë për rritjen e kancerit ”, ka thënë biologu i kancerit Xueqian Zhuang nga Memorial Sloan Kettering Cancer Center në New York.
Të njëjtat procese u gjetën edhe në qelizat njerëzore: Më shumë NUPR1 çon në ulje të sasive të hekurit që qelizat kanë në dispozicion. Kur niveli i NUPR1 u ul, ose hekuri iu shtua në mënyrë artificiale, aftësitë e rritjes së qelizave u rritën përsëri.
Ky zbulim mund të ofrojë mundësi për hulumtimin e trajtimeve që synojnë metabolizmin e hekurit, sidomos te të moshuarit.
Kjo mund të ndihmojë, për shembull, për të rikthyer kapacitetin e mushkërive tek ata që përjetojnë efekte afatgjata nga COVID-19.
Këto gjetje gjithashtu kanë implikime për trajtimet e kancerit që bazohen në një lloj vdekjeje qelizore të quajtur ferroptoza, e cila aktivizohet nga hekuri.
Kjo lloj vdekjeje qelizore është më pak e zakonshme te qelizat e plakura, sipas hulumtuesve, për shkak të “mungesës së hekurit funksional”.
Kjo mund të bëjë që qelizat e plakura të jenë më rezistente ndaj trajtimeve të kancerit që përdorin ferroptoza, të cilat janë në zhvillim, prandaj, sa më herët të provohet një trajtim me ferroptoza, aq më efektiv mund të jetë.
“Çfarë sugjerojnë të dhënat tona në lidhje me parandalimin e kancerit është se ngjarjet që ndodhin kur jemi të rinj janë ndoshta shumë më të rrezikshme se ngjarjet që ndodhin më vonë. Kështu, parandalimi i të rinjve nga duhani, rrezet e diellit, ose ekspozime të tjera kancerogjene janë ndoshta më të rëndësishme sesa mendonim”, ka thënë biologu i kancerit Tuomas Tammela nga MSK.
Ka ende shumë për të hulumtuar lidhur me efektet e NUPR1 dhe mënyrën se si ajo lidhet me funksionin e qelizave staminale, si rinovimin e shëndetshëm dhe rritjen kancerogjene, por këto janë gjetje të rëndësishme për luftën kundër kancerit në çdo fazë të jetës.
Si gjithmonë me trajtimet e kancerit, duhet marrë parasysh një numër faktorësh: lloji dhe faza e kancerit, kushte të tjera mjekësore që mund të jenë të përfshira, dhe (siç tregon ky studim i ri) mosha e individit. Sa më të personalizuara të jenë trajtimet, aq më efektive mund të jenë ato.
“Ende ka shumë të panjohura për mënyrën se si plakja e ndryshon biologjinë e kancerit”, ka thënë Zhuang. /Katror.info
Përgatiti:
