Në vitin 1985, kritikët e të përjavshmes muzikore britanike NME e votuan albumin më të mirë të të gjitha kohërave; në Grammy Hall of Fame u fut më 1998; një sondazh i kritikëve i vitit 1999 i kryer nga gazeta britanike The Guardian e quajti atë “Albumi më i madh i shekullit të 20-të”; në vitin 1997, The Guardian e renditi albumin numër një në listën e 100 albumeve më të mira ndonjëherë, ndërsa në vitin 2001 rrjeti televiziv VH1 e vendosi në numrin 4.
Është ky albumi “What’s Goin On” i Marvin Gaye, që në vitin 2003, ishte një nga 50 regjistrimet e zgjedhura atë vit nga Biblioteka e Kongresit të SHBA për t’u shtuar në Regjistrin Kombëtar të Regjistrimeve dhe Trashëgimisë Kulturore. Më 2003 renditet në vendin e 6-të në listën e revistës Rolling Stone me 500 albumet më të mira të të gjitha kohërave. Në listë të rishikuar të vitit 2020, këtë herë të votuar nga muzikantët në vend të kritikëve muzikorë, albumi u ngjit në vendin e parë, si album më i mirë i të gjitha kohërave deri atëherë, duke zëvendësuar “Sgt Pepper’s Lonely Hearts Club Band” nga Beatles.
Marvin Pentz Gaye Jr. 2 prill 1939 – 1 prill 1984 ishte këngëtar, kompozitor dhe muzikant amerikan. Ai ndihmoi në formimin e tingullit të shtëpisë diskografike Motown në vitet 1960, fillimisht si një instrumentalist dhe kompozitor i brendshëm i studios dhe më vonë si një artist solo me një varg suksesesh, të cilat i dhanë atij pseudonimet “Princi i Motown” dhe “Princi i Soul-it”.
Mundesh me e lexu edhe…
Këngët e Gaye në Motown përfshijnë “Ain’t That Peculiar”, “How Sweet It Is (To Be Loved by You)” dhe “I Heard It Through the Grapevine”.
Të gjitha hite me suksese marramendëse komerciale, dhe dukej se Marvin do të vazhdonte karrierën me hite të garantuara nga publiku i atëhershëm.
Por, i frymëzuar nga trazirat sociale dhe racore në SHBA, luftimet trevjeçare të vëllait të tij në Vietnam, i trishtuar nga vdekja e bashkëpunëtores dhe mikes së tij, këngëtares fenomenale Tammi Terrel me të cilën kishin disa duete të paharrueshme, nga dhimbja për të që Gaye nuk e kapërceu kurrë plotësisht, lindi albumi “What’s Going On”, një vepër reflektuese, që trajtonte tema të pjekura, vepër që në muzikën Soul konsiderohet ende e patejkalueshme.
“What’s Going On” (Çfarë po ndodh) titulli i të cilit ishte një deklaratë e mprehtë, jo një pyetje – nuk ishte thjesht një kërkim i qetë shpirtëror duke marrë në mënyrë arbitrare një kthesë të mprehtë të Marvin Gaye te ndërgjegjja sociale, por ishte një moment i cili duhej të ndodhte herët a vonë në botën e muzikës së afro-amerikaneve në Amerikë. Nëse do të kishte dashur, Gaye me siguri mund të kishte shpenzuar vite me radhë në suksesin e vitit 1968 të “I Heard It Through the Grapevine”, një hit në krye të listave amerikane që, në një moment, ishte kënga më e shitur e të gjitha kohërave të kompanisë diskografike “Motown”.
Kjo ndoshta do ta kishte qetësuar kryesuesin e Motown Berry Gordy, i cili pat thënë se ishte “i tmerruar” kur Gaye tha për herë të parë se donte të bënte një “album proteste” për të fjetur më lehtë natën. Por, në vend që t’i nënshtrohej pritshmërive të kompanisë, Gaye vendosi të sfidonte veten dhe audiencën e tij duke nisur një rishpikje mahnitëse të muzikës që rivalizonte atë që The Beatles kishin bërë gjysmë dekade më parë me albumin “Rubber Soul”.
Gaye, i cili dikur kishte pasur aspirata për të qenë Frank Sinatra i Zi, transformoi tërësisht tingullin dhe imazhin e tij, duke krijuar një personazh të ri muzikor kameleonik që do ta çonte atë në vitet ’70. Nga “What’s Going On” te “Let’s Get It On” te “I Want You” te “Here, My Dear”, asnjë album i Gaye nuk do të tingëllonte si ai që i parapriu.
“What’s Going On”, kënga titullare, përmban vokale shpirtërore, pasionante dhe këndim në sfond me shumë vokale, të gjitha të kënduara nga Gaye. Vargjet e para këndohen si lutje e butë, por urgjente: “Nënë, nënë, jeni bërë shumë prej jush duke vajtuar/ Vëlla, vëlla, jeni bërë shumë prej jush që po vdisni”.
Tekstet ndeshen me efektet e luftës në familje dhe në jetën e të rinjve të dërguar në lufta jashtë shtetit. Kënga ka frymë xhazi të fortë, gospel, orkestrim të muzikës klasike dhe aranzhime të ndërlikuara.
Kritiku Eric Henderson i revistës muzikore on line “Slant” deklaroi se kënga kishte një “ton të kuptueshëm zie” në përgjigje të pasojave të lëvizjeve kundër-kulturore të fundit të viteve 1960. Henderson shkroi gjithashtu se “qëllimi i Gaye ishte që karakteristika e albumit të jetë te theksi që njerëzimi të paraqitet në mënyrë bamirëse në vend që të pikturojë fotografi të zymta të shkatërrimit dhe zhgënjimit.”
Kjo vërehet menjëherë te kënga e dytë “What’s Happening Brother” (Çka po ndodhë vëlla), një këngë e kushtuar vëllait të tij Frankie, në të cilën Gaye shkroi për të shpjeguar zhgënjimin e veteranëve të luftës që u kthyen në jetën civile dhe shkëputjen e tyre nga jeta normale.
Në “Flyin’ High (In the Friendly Sky)” (Duke fluturuar lart në qiellin miqësor), Gaye mori titullin e tij nga një etiketë e United Airlines, “Fly the Friendly Skyes” (Fluturo qiellet miqësore) trajtonte varësinë nga heroina. Lirika, “E di, jam i lidhur miku im, me djalin që burrat i bënë skllevër”, i referohet heroinës si “djalë”, që ishte zhargon për drogën. “Save the Children” (Shpëtoni fëmijët) ishte një lutje emocionale për të ndihmuar fëmijët e pafavorizuar dhe pa kujdes, duke paralajmëruar, “kush kujdeset vërtet / kush është i gatshëm të përpiqet / të shpëtojë një botë / që është e destinuar të vdesë?”, duke thirrur më vonë, “shpëtoni foshnjat”. Pas “Save the Children” pason “God Is Love”(Zoti është dashuri) një këngë e shkurtër, por e thellë religjioze e xhazit orkestral.
“Mercy Mercy Me” (The Ecology)” (Mëshirë, mëshirë) ishte një tjetër lutje emocionale, kësaj herë për mjedisin. Kënga ka një solo të paharrueshme saksofoni tenor nga legjenda e muzikës së Detroitit Wild Bill Moore. “Right On” (Pikërisht) është një epë muzikore, shtatë-minutëshe e ndikuar nga funk rock dhe ritmet latine që fokusoheshin në shpirtin e ndarë të Gaye, ku lutet në falseto, “nëse më lejoni, unë do t’ju çoj të jetoni atje ku dashuria është Mbret”, pasi konkludon se “dashuria e vërtetë mund të mposht urrejtjen çdo herë”.
“Wholy Holy” (I Gjithë i Shenjtë) është shpërthim gospel që i këshillon njerëzit të “bashkohen” për një “deklaratë dashurie”. Kënga, “Inner City Blue (Make Me Wanna Holler)” (Qyteti i mbrendshëm më bën të ulëroj) fokusohet në varfërinë urbane dhe është e fundit nga një atmosferë funki minimale, e orientuar drejt bluesit të errët, me riffe të kompozuar dhe interpretuar nga Bob Babbitt, i cili gjithashtu interpretoi në “Mercy Mercy” (Mëshirë, mëshirë).
I gjithë cikli stilistik i albumit të tretur në një kënge i dha atij një ndjenjë kohezive dhe një nga albumet e parë konceptuale të R&B, i ngjashëm si një eksperiment novator në përmbledhjen pseudo-klasike të këngëve me rrjedhë të lirë dhe më dozë të lehtë psikodelike.
“What’s Going On”” nuk ishte vetëm një arritje e veçantë artistike, ai hapi një shteg për artistë të tjerë afro-amerikanë (dhe disa të tjerëve) ndaj mundësive të reja krijuese. Më vonë të njëjtin vit, Isaac Hayes realizoi “Black Moses” (Moisiu i zi) dhe Sly and the Family Stone publikuan albumin deklarativ “There’s a Riot Goin’ On” (Është një trazirë që po ndodhë), titulli i të cilit u frymëzua drejtpërdrejt nga “What’s Going On”.
John Lennon publikoi “Imagine” (Paramendo) dhe megjithëse ish-Beatles kishte trajtuar tashmë tema politike në punën e tij solo, vërehej se ai ishte i ndikuar dhe i frymëzuar edhe nga depërtimi i Gaye në ndërgjegjen shoqërore.
Një album konceptual që synohej të dëgjohej dhe përpunohej si një vepër e vetme arti, “What’s Going On” ishte një pararendës kryesor i albumeve R&B si deklarata muzikore të plota, të konceptuara me ambiciozitet “Songs in the Key of Life” (Këngët në çelësin e jetës) e Stevie Wonder deri tek Prince “Sign o’ the Times” (Shenjat e kohës), në “Lemonade” të Beyonce. Ishte gjithashtu një paraardhës i R&B-së alternative më aventureske, lirikisht të ndërlikuar dhe të hapur politikisht. Kënga e fundit e H.E.R.-së fituese e Grammy-t “I Can’t Breathe” është si një pasardhës i drejtpërdrejtë i magnum opus të Gaye.
Albumet e mëvonshme të Marvin Gaye ndikuan në disa nënzhanre R&B,. Hiti “Sexual Healing” (Shërimi seksual), i lëshuar në 1982 në albumin “Midnight Love” (Dashuria e mesnatës), i dha atij dy çmimet e tij të para Grammy. Paraqitjet e fundit televizive të Gaye ishin në ndeshjen e 1983 NBA All-Star, ku ai këndoi himnin Amerikan “The Star-Spangled Banner” (Falmurtari me yje).
Më 1 prill 1984, një ditë para ditëlindjes së tij të 45-të, Gaye u qëllua dhe u vra nga babai i tij, Marvin Gaye Sr., në shtëpinë e tyre në Western Heights, Los Angeles, pas një debati dhe grindjeje verbale. Pas funeralit të Gaye, trupi i tij u dogj në Forest Lawn Memorial Park–Hollywood Hills, dhe hiri i tij u shpërnda në Oqeanin Paqësor.
Shumë institucione i kanë dhënë pas vdekjes Gaye çmime dhe nderime të larta. Një vit pas vdekjes së tij, kryebashkiaku i atëhershëm i D.C., Marion Barry shpalli 2 Prillin si “Dita e Fondit të Bursave përkujtimore të Marvin Gaye Jr.”
Që atëherë, një organizatë jofitimprurëse ka ndihmuar në organizimin e festimeve vjetore të Ditës së Marvin Gaye në qytetin e Uashingtonit.
Në vitin 1990, u vendos ylli i tij në Hollywood Walk of Fame, në vitin 2006, Watts Branch Park, një park në Uashington që Gaye e frekuentonte si adoleshent, u riemërua në Marvin Gaye Park.
Tre vjet më vonë, blloku 5200 i Foote Street NE në Deanwood, Washington, D.C., u riemërua Marvin Gaye Way. Në gusht 2014, Gaye u fut në Sallën e Famës së Muzikës zyrtare të Rhythm and Blues. Gaye pranohet në Sallën e Songwriters Hall of Fame më 9 qershor 2016. Në korrik 2018, kaloi një projekt-ligj nga politikani nga Kalifornia Karen Bass për të riemërtuar një zyrë postare në Los Angeles të Jugut në Marvin Gaye pasi u nënshkrua nga Presidenti Donald Trump.
Gaye u rendit në vendin e 20-të në “200 këngëtarët më të mëdhenj të të gjitha kohërave”./Katror.info
Përgatiti:
