Ndërsa muzetë anembanë botës po festojnë 250-vjetorin e lindjes së Joseph Mallord William Turner, ka ardhur koha të rishqyrtohet një nga veprat e tij më të dashura dhe të lavdëruara – “The Fighting Temeraire”.
The Fighting Temeraire nga JMW Turner u bë një sensacion kombëtar kur u shfaq për herë të parë në vitin 1839, dhe fama e saj ka vazhduar deri më sot. Ajo është votuar si piktura më e preferuar e Britanisë dhe aktualisht paraqitet në kartëmonedhën prej 20 paundësh. Por interpretimi më i përhapur i mesazhit të kësaj pikture ikonike mund të jetë, në fakt, në kundërshtim me qëllimet e vërteta të Turner-it, shkruan BBC, përcjell Katror.
“Temeraire” në titull i referohet një anijeje lufte britanike me 98 topa, e cila shfaqet në sfondin e pikturës. Ajo ishte heroina e mbrojtjes britanike kundër Francës gjatë Luftërave Napoleonike, por tërhoqi vëmendjen kombëtare në vitin 1838 kur u çmontua dhe pjesët e saj u shitën. Piktura e Turner-it paraqet këtë gladiator dikur të fuqishëm të detit, duke u tërhequr poshtë lumit Thames nga një rimorkiator me avull – një shpikje shumë më e re e asaj kohe.
Mundesh me e lexu edhe…
Më shumë se nostalgji
Një skenë e shkurtër në filmin e James Bond Skyfall (2012) kap një perceptim të zakonshëm për këtë pikturë. Në skenë, Bond (Daniel Craig) takohet me Q (Ben Whishaw) në Galerinë Kombëtare në Londër dhe ulen përballë The Fighting Temeraire. “Më bën gjithmonë të ndihem paksa melankolik”, thotë Q, i ri dhe i lidhur me teknologjinë, duke thumbuar 007, një agjent terreni nga shkolla e vjetër.
Kjo pasqyron besimin e përhapur se piktura evokon ndjenjën e nostalgjisë dhe të lavdisë kombëtare të zbehur. Sipas këtij këndvështrimi, Temeraire-i fantazmë është heroina e pikturës, ndërsa rimorkiatori është “armik”. Në shekullin XIX, shkrimtari anglez William Makepeace Thackeray e përshkroi rimorkiatorin si “një avullore e vogël, keqdashëse, djallëzore”, ndërsa romancieri amerikan Herman Melville e quajti atë “një rimorkiator xhuxh me avull” në krahasim me “Titanin Temeraire”.
Një simbol i ndryshimit
Turner ishte 64 vjeç kur e pikturoi The Fighting Temeraire. I lindur në vitin 1775 në një lagje të varfër pranë Covent Garden-it në Londër, ai arriti të regjistrohej në Royal Academy of Arts në moshën 14-vjeçare. U bë akademik në moshën 24-vjeçare dhe profesor i perspektivës në moshën 32.
Mesazhi më i rëndësishëm i kësaj vepre nuk është patriotizmi apo sentimentalizmi, por vetë rimorkiatori me avull – fokusi i vërtetë i pikturës.
Avulli ishte mrekullia mekanike e epokës së Turner-it dhe qëndrimi i tij ndaj kësaj teknologjie të re ishte shumë më kompleks sesa e paraqisnin Thackeray, Melville apo Q.
Në vepra të tjera si Snow Storm – Steam-Boat (1842) dhe Rain, Steam and Speed (1844), shohim fascinimin e tij me makineritë moderne dhe ndikimin transformues që ato kishin në përvojën individuale, mjedis dhe shoqëri – në kontrast me rivalin e tij John Constable, që pikturonte fshatra të qeta dhe nuk e pasqyronte realitetin industrial në rritje.
Turner e dinte që që nga Odiseja e Homerit, lundrimi ishte një simbol i udhëtimit të jetës. Dhe duke bashkuar të vjetrën dhe të renë në mënyrë të paharrueshme në pikturën e tij, ai paraqet një metamorfozë të fuqishme – fillimin e një cikli të ri post-industrial në historinë njerëzore.
Sfida ishte të gjendej bukuria në të renë – në objekte si oxhaqet prej hekuri, pistona, valvola dhe rrotat e rimorkiatorëve. Në The Fighting Temeraire, kjo sfidë është përkthyer në një simbol të fuqishëm dhe të pashmangshëm.
Vizioni i Turner-it për modernitetin
Ky përqafim i teknologjisë ndikoi drejtpërdrejt në brezin e ardhshëm të piktorëve avangardë. Claude Monet dhe Camille Pissarro ishin të mahnitur nga arti i Turner-it.
Në vitin 2025, disa ekspozita do të festojnë 250-vjetorin e lindjes së Turner-it, nga Walker Art Gallery në Liverpool (“Turner: Always Contemporary”), te Turner’s House në Twickenham (“Turner’s Kingdom: Beauty, Birds and Beasts”), Yale Centre for British Art në Connecticut (“JMW Turner: Romance and Reality”) dhe Tate Britain (“Turner and Constable”).
Por për ta vlerësuar vërtet këtë artist të jashtëzakonshëm, është e rëndësishme të kuptohet kuptimi i vërtetë i kryeveprës së tij, The Fighting Temeraire.
Shpesh është pranuar si një imazh melankolik, një vajtim i lavdive të së kaluarës. The Fighting Temeraire është më shumë për transformimin dhe pashmangshmërinë e ndryshimit sesa për nostalgjinë. Ajo mishëron qëndrimin e Turner-it – refuzimin për t’u trembur nga e reja apo për t’u skllavëruar nga vlerat tradicionale artistike.
Kërkimi i tij për bukurinë dhe madhështinë e përvojës moderne, dhe lënia pas e së kaluarës, është trashëgimia e tij më e qëndrueshme për artin modern./Katror.info
