Një milion pemë prehen çdo vit në mbarë botën për të bërë letër higjienike. A mendoni se është më e qëndrueshme të rritësh vetë tëndën?
Në Meru, një qytet në lindje të Kenisë, një bimë e gjelbër dhe me gjethe të trasha, valon mbi peizazh. Benjamin Mutembei, një banor i Merusë, po rrit bimën Plectranthus barbatus jo për ushqim, por për ta përdorur si letër higjienike. Ai e nisi rritjen e kësaj bime në vitin 1985. “E mësova nga gjyshi im dhe e kam përdorur që nga atëherë. Është e butë dhe ka një erë të këndshme,” thotë ai.
Plectranthus barbatus është një bimë me gjethe të mëdha, e cila mund të arrijë deri në 2 metra (6.6 këmbë) lartësi. Gjethet e saj janë afërsisht të njëjta në madhësi me një copë letër higjienike industriale dhe lëshojnë një aromë freskuese mentesh dhe limoni. E mbuluar me fije të vogla, ajo ka një teksturë të butë. Kjo bimë rritet mirë në temperatura të ngrohta tropikale dhe dritë të pjesshme, dhe rritet gjerësisht nëpër Afrikë, ku shpesh përdoret për të shënuar kufijtë e pronave, shkruan BBC, përcjell Katror.info.
Mundesh me e lexu edhe…
“Kjo ka qenë një letër higjienike afrikane për një kohë të gjatë, dhe çdo person në familjen time e përdor këtë bimë. Unë blej vetëm rrota moderne letre higjienike kur gjethet janë të gjitha të grumbulluara,” thotë Mutembei.
Nuk ka të dhëna zyrtare se sa njerëz e përdorin këtë bimë si letër higjienike në Kenia; megjithatë, ajo rritet gjerësisht në pjesë të ndryshme të Afrikës dhe vazhdon të përdoret në shumë zona rurale ku është lehtësisht e qasshme, thotë Odhiambo.
Plectranthus barbatus arrin lartësinë e plotë brenda 1-2 muajve nga një prerje, dhe vetë prerja kushton rreth 50 shilinga keniane (0.37 dollarë).
“Gjethet janë të ngjashme në madhësi me një copë letër higjienike industriale, duke i bërë ato të përshtatshme për përdorim në tualete moderne me spërkatje ose për kompostim në latrina,” thotë Odhiambo.
Vizitorë nga e gjithë Kenia marrin pjesë në leksionet e Odhiambos për përdorimet e Plectranthus barbatus dhe blejnë prerje nga kopshti i tij botanik në Muzeun Kombëtar të Kenisë në Nairobi.
“Klasa ime ka arritur më shumë se 600 pjesëmarrës. Njerëzit janë entuziastë për të mësuar se si të përdorin këtë bimë dhe shpesh kërkojnë prerje dhe fidanë për t’i çuar në qytetet e tyre,” thotë ai.
Potenciali i kësaj bime po shqyrtohet gjithashtu edhe në vende të tjera.
Robin Greenfield, një aktivist mjedisor që drejton një organizatë jo-fitimprurëse që mbështet jetesën të qëndrueshme në Florida, SHBA, ka përdorur gjethet e Plectranthus barbatus për pesë vjet.
Greenfield drejton një iniciativë “rrit vetë letër higjienike” dhe kultivon mbi 100 bimë Plectranthus barbatus në serën e tij në Florida. Ai ndan prerje falas ose për donacione vullnetarizëm, duke inkurajuar njerëzit të rrisin letër higjienike të vetën. Deri tani, thotë ai, ka shpërndarë prerje për qindra njerëz.
“Ka shumë njerëz që e lidhin përdorimin e bimës për letër higjienike me varfërinë,” thotë Greenfield, megjithatë ai thekson se letra higjienike industriale përfundimisht bëhet edhe nga bimë.
Greenfield thotë se ka marrë reagime pozitive nga njerëzit që kanë përdorur këtë bimë. “Për ata që ndihen pak të hezituar të provojnë këtë bimë, do t’u thoja të lënë pas shqetësimet për atë që mendojnë të tjerët për ju. Dhe thjesht duke thënë, ‘Do të jem vetvetja, dhe kjo mund të nënkuptojë të fshij grykën time me disa gjethe shumë të buta që rrit vetë,'” thotë ai.
Por, sa realiste është që kjo bimë të përdoret më gjerë?
Prodhimi në shkallë të gjerë ende nuk është eksploruar. Në vend të kësaj, kompani si WEPA, një nga prodhuesit më të mëdhenj të letrës higjienike në Europë, po zvogëlojnë ndikimin mjedisor të letrës higjienike tradicionale në mënyra të tjera. WEPA ka zhvilluar një metodë të re duke përdorur karton të ricikluar për të prodhuar letër higjienike, që nuk përfshin zbardhjen e fibrave, sipas një përfaqësuesi të kompanisë.
Përgjithësisht, pulpa e drurit zbardhet para se të kthehet në letër, çka lëshon përbërës klorinarë në mjedis. Këta përbërës mund të reagojnë me materiale që përmbajnë karbon, duke krijuar dioksina, të cilat janë kimikate jashtëzakonisht toksike të lidhura me kancerin dhe rreziqe të tjera shëndetësore, sipas një raporti nga Këshilli për Mbrojtjen e Burimeve Natyrale (Natural Resources Defense Council).
Ndërkohë, bima e letër higjienikë pritet të ketë një ndikim “minimal” në industrinë e letrës higjienike, thotë një përfaqësues i WEPA.
Një pengesë është se sistemet e ujërave të ndotura dhe ato të hedhjes, veçanërisht në Europë, nuk janë të dizajnuara për të trajtuar këtë lloj letre, pasi vetëm artikujt që mund të tretën mund të spërkaten përmes sistemit, thotë përfaqësuesi.
Greenfield thotë se këtu vijnë tualetet kompostuese. “Unë përdor një tualet kompostues. Gjethet kthehen në tokë dhe prodhojnë tokë, e cila mund të mbështesë rritjen e ushqimeve. Është një sistem me rreth të mbyllur, dhe mendoj se përdorimi i këtyre gjetheve mund të na çojë në një bisedë për përfitimet mjedisore të kompostimit.”
Ka gjithashtu kufizime për vendet dhe zonat ku Plectranthus barbatus mund të rritet, thotë Wendy Applequist, shkencëtare e asociuar në Kopshtin Botanik të Misurit. Për shembull, në Afrikën e Jugut, Plectranthus barbatus konsiderohet si një specie invazive dhe rritja ose shitja e saj është e ndaluar. Speciet invazive i kushtojnë ekonomisë globale më shumë se 423 miliardë dollarë (333 miliardë paund) çdo vit dhe janë një nga shkaktarët kryesorë të humbjes së biodiversitetit.
Applequist sugjeron që rritja e bimës në një mjedis të kontrolluar, brenda një zone të caktuar, dhe monitorimi i rritjes së saj për të kufizuar zgjerimin në ekosistemin ekzistues mund të ndihmojnë në zvogëlimin e rreziqeve mjedisore.
Por, ndoshta sfida më e madhe për të shkuar në masë, mbetet pranimi publik. Megjithatë, nga serra e tij në Nairobi, Odhiambo mbetet me shpresë.
“Unë e di që disa njerëz e shohin përdorimin e gjetheve si letër higjienike si një hap prapa, por duke kuptuar përfitimet e kësaj bime, besoj se mund të bëhet alternativa e ardhshme e gjelbër,” thotë Odhiambo.
“Kam qenë duke e rritur atë në serën time dhe duke e ndarë me komunitetet nëpër Kenia, dhe njerëzit janë mahnitur nga komoditeti i saj. Nëse mbajmë një mendje të hapur dhe vazhdojmë ta promovojmë këtë bimë, mund ta prodhojmë atë në masë për përdorim të gjerë.” /Katror.info
Përgatiti:
