Në kufijtë e ngushtë të një shpellë të vogël në jug të Parisit, shkencëtarët kanë ‘lexuar midis rreshtave’ në dysheme dhe kanë zbuluar se cila mund të jetë harta më e vjetër tredimensionale e mbijetuar e një territori gjuetar-mbledhës.
Rreth 20,000 vjet më parë, njerëzit parahistorikë që u strehuan në këtë shpellë gdhendën dhe lëmuan dyshemetë prej guri për të krijuar atë që duket si një model miniaturë i luginës përreth, sipas gjeoshkencëtarëve Médard Thiry dhe Anthony Milnes.
Ndërsa uji nga bota e jashtme rrjedh përmes kanaleve, pellgjeve dhe gropave të vendosura me kujdes në shpellë, sipërfaqja do të ishte gjallëruar me lumenj, delta, pellgje dhe kodra, thuhet në studimin e botuar në Oxford Journal of Archaeology.
Mundesh me e lexu edhe…
Nuk është një gjurmim i rreptë gjeografik i peizazhit të jashtëm – në fakt, anët e luginës përreth duket se janë të përmbysura në dyshemenë e shpellës, ndoshta për të lëvizur me pjerrësinë natyrore – por tiparet “evokojnë qartë një hartografi”, argumenton Thiry, nga Qendra e Gjeoshkencave në Francë dhe Milnes, nga Universiteti i Adelaide në Australi.
Modeli i rrjedhës së ujit tregon një “instalim” funksional, të skeduar të një sistemi lumor” që përputhet gjerësisht me luginën në të cilën ndodhet shpella.
“Saktësia e vizatimit të këtij rrjeti hidrografik zbulon një kapacitet të jashtëzakonshëm për të menduar abstrakt tek ata që e vizatuan dhe tek ata për të cilët ishte menduar”, shkruan ekipi në punimin e tyre të botuar, përcjell Katror.info.
Shpella së cilës i përket ky zbulim i jashtëzakonshëm quhet Ségognole 3 dhe është pjesë e një kompleksi të famshëm strukturash prej guri ranor në Francë që përfshin më shumë se 2000 gdhendje të epokës së gurit.
Ségognole 3 është e veçantë sepse daton në fund të epokës së gurit, gjatë Paleolitit të Epërm, kur fillimisht filluan të shfaqen vendbanimet njerëzore.
Arti i vogël shkëmbor ekziston nga kjo kohë, por kohët e fundit, arkeologët gjetën dy kuaj të gdhendur në murin e pjerrët të Ségognole 3, të gdhendur në gur ranor në të dyja anët e një trekëndëshi.
Brazdat që ishin gdhendur për ta bërë trekëndëshin të ngjante me një legen, një ijë, kofshët dhe ijet, dhe një kanal pikërisht nga mesi bartte reshjet përmes një ‘vulvë’.
Thiry dhe Milnes tani kanë ndjekur rrjedhën e këtij uji më thellë në shpellë, duke përshkruar një model të manipulimeve njerëzore që më parë nuk ishin marrë.
Autorët përshkruajnë se si uji depërton në shpellë nëpërmjet thyerjeve kur bie shi, duke kaluar nëpër dysheme ku mbahet në gropa. Më i madhi dhe më i ngrituri prej këtyre pellgjeve tregon shenja të zgjerimit dhe thellimit nga dora e njeriut dhe vepron si një kullë uji, duke ushqyer reshjet më tej në shpellë. /Katror.info
Përgatiti:
