Ndotja e ajrit, e shkaktuar kryesisht prej emetimeve të automjeteve, përbën kërcënimin e dytë më të madh të cilësisë së ajrit dhe shëndetit publik në Kosovë, menjëherë pas ndotjes të shkaktuar si pasojë e përdorimit të linjitit për prodhim të energjisë. E që ky problem është ma i madh në zonat urbane, e dëshmon numri i lartë i makinave dhe kolonave në trafik, sidomos në kryeqytet.
Kështu, praktikat e qëndrueshme dhe miqësore me mjedisin dhe që reduktojnë numrin e automjeteve në rrugë janë disa nga mënyrat ku ne si qytetarë mund të japim kontributin tonë.
Një shembull të mirë të përgjegjësisë qytetare po e jep avokati i njohur Arianit Koci, i cili për vite me radhë përmes çiklizmit ka vendosur që të kontribuojë në krijimin e një Prishtine ma të pastër dhe ma të shëndetshme.
Mundesh me e lexu edhe…
” Jam Arianit Koci. Me profesion jam avokat. Përndryshe e kam të kryer edhe fakultetin e arteve. Me çiklizëm, sikurse gati çdo fëmijë në Prishtinë, kemi fillu herët ne si shoqnI.”
Arianiti shpjegon se merakun për çiklizëm e ka zbulu qysh në adoleshencë dhe se vazhdimisht bashkë me shoqërinë e tij kanë çikluar ndër vite; herë më shumë e herë më pak, duke qenë aktiv jo vetëm përmes çiklizmit, por edhe ngasjes së motoçikletës, sidomos në vende më të largëta.
E ndonëse për 10 vite rresht çiklon më shpesh, ai thekson se përgjatë pesë viteve të fundit punët brenda qytetit ai i kryen pa e ndez fare makinën.
” Biçikletën e përdori në baza ditore. Unë e kam shtëpinë diku rreth 14 kilometra prej qendrës së Prishtinës. Pra, jetoj jashtë Prishtinës, në fshat. Çdo ditë vij me biçikletë. Sot kam ardhë me biçikletë. I bëj 14 km me ardhë, 14 me shku. Dmth, 30 kilometërshin e kam njëfarë minimumi,” thotë Koci.
Ai madje shpjegon edhe efektin pozitiv që çiklizmi ka në shëndetin e tij, por edhe në disponimin e vet.
“Unë kur vozis biçikletë e ndiej veten të lumtur se e ndij që po më rritet endorfina; ajo që vrapuesit dhe biçiklistët e quajnë “runers high”. Pra, hypin hormonet dhe e ndin veten ma mirë.”
Plot entuziazëm, pos benefiteve shëndetësore Arianiti përmend edhe disa benefite të tjera që dalin si rezultat i një praktike të tillë.
“Pos benefitit shëndetësor, që është i pakontestueshëm, benefiti është edhe në komunikacion. Kurrë nuk ke kolona me biçikletë, kurrë nuk ke problem me parking. Qe unë me vete e marr biçikletën. Benefiti i tretë është se ambienti ruhet… Biçikleta e transformon individin, por në fakt e transformon edhe ambientin. Aty ku grahet shumë biçikleta, ai ambient bëhet ma i pastër, natyra bëhet ma e qëndrueshme e ma e pastër. Me një fjalë, ka shumë benefite.”
E ani pse merakli i biçikletës dhe sportit në përgjithësi, Koci rëndësi i kushton edhe aspektit ambientalist, duke shpreh shqetësimin e vet për të ardhmen.
“Mos të harrojmë, ne tash kemi kolona. Sot 5 vjet situata ka me qenë shumë ma e keqe. Ne po e shohim se çfarë progresioni ka në rritjen e veturave, sidomos në qytet. Prishtina është qytet shumë i
vogël. Në rrethin e qendrës nuk ka punë që nuk mundesh me e kry ose me biçikletë ose në këmbë.”
E ndjenjën e përgjegjësisë qytetare ai ka vendosur ta ndajë me ndjekësit e tij përmes rrjeteve sociale, duke ndarë kështu informacione, tregime personale, por edhe duke promovu iniciativa që lidhen me çështje të ndryshme mjedisore e humane.
Avokim të tillë Arianiti ka vendosur që të bëjë krejtësisht në baza individuale, fillimisht duke adresuar probleme në lidhje me të drejtat dhe mirëqenien e kafshëve, specifikisht qenve endacakë, e duke vazhduar edhe në promovimin e aktiviteteve të mira për shëndetin e mjedisin sikurse është çiklizmi.
“Gradualisht, e kam pa që ka ndikim të madh në shoqni dhe jam kthy edhe në promovimin e biçikletës dhe të gjitha gjërave që kanë të bëjnë me të mirën e përgjithshme. Tash e përdori Facebook-un, e Instagram-in më pak, si platformë për me i shty përpara agjendat që janë të mira për komunitetin.”
Hajrin këtyre postimeve sa informuese aq edhe motivuese të Arianitit po ia shohim të gjithë nga pak, meqë falë tyre, por edhe bisedave me miq e familjarë, ai ka arritur që të nxisë edhe të tjerët që të reduktojnë përdorimin e automjeteve brenda qytetit.
“Unë jam i prirun me i konvertu këto veprimet e këto agjendat e mija që i shtyj përpara në çështje konkrete. Për shembull, unë di me dhjetëra njerëz që për shkak meje kanë fillu me i grahë biçikletës, e kjo më bënë shumë të lumtur,” shprehet Koci.
Rëndësinë e përdorimit më të vogël të makinave e promovojnë edhe organizatat mjedisore. Ekologia adhe ambientalistja Fiona Bakija është hulumtuese në programin për zhvillim të qëndrueshëm në INDEP. Kjo organizatë është pjesë e grupit organizativ në Ministrinë e Mjedisit që merret me shënimin e ditëve të rëndësishme mjedisore. Ndër këto ditë ka qenë edhe 22 shtatori, “Dita pa makina”, që është aktiviteti kryesor i Javës së Mobilitetit në shtetet evropiane.
“Ne e kemi pa që gjatë viteve të fundit vetëm se ka fillu të rritet numri i pjesëmarrësve në këto aktivitete të cilat ne i promovojmë. Mirëpo, vetëdija ka ardhë edhe si pasojë e rritjes së madhe të qasjes në informacion të njerëzve dhe rritjes së ndikimit të madh të ndryshimeve klimatike në vendin tonë, sepse, më herët nuk është vërejtë shumë ndikimi i ndryshimeve klimatike në vendet si Kosova, ose shtetet e Ballkanit. Mirëpo, me rastet e fundit të vërshimeve që kanë ndodhë gjatë viteve të fundit në Kosovë, njerëzit po e shohin menjëherë ndikimin e veprimit të tyre në ambient në ndryshimet klimatike,” thotë Bakija.
Në një intervistë për Katror Media, Bakija thotë se përveç ndikimit që e ka çiklizmi në aktivitietin fizik dhe shëndetin e njeriut, ai si aktivitet e ul numrin e makinave nëpër qytet – gjë që ndikon direkt në cilësinë e ajrit në qytet, në Prishtinë por edhe në qytetet e tjera të Kosovëa, pasi që sipas saj transporti llogaritet si ndotësi i dytë më i madh i ambientit në vendin tonë.
“Duke promovu çiklizmin, ose duke e përdorë si mënyrë alternative të lëvizjes, njerëzit përveç shëndetit të tyre ndikojnë edhe në mbarëvajtjen e ekosistemit, duke e promovu pra biodiversitetin, një ekosistem më të pastër. E si pasojë, normalisht që do të ketë burime më të mëdha natyrore që njerëzit mund t’i shfrytëzojnë në jetën e tyre. Gjithashtu, edhe si formë e përgjegjësisë ndaj brezave të ardhshëm – për shkak se një mjedis i pastër dhe një mjedis i shumëllojshëm është edhe një dhuratë shumë e mirë për brezat e ardhshëm të cilët do të vijnë dhe do ta shfrytëzojnë natyrën,” shprehet Fiona.
Ajo thotë se secili njeri mund të ndikojë për një ambient të pastër.
“Aktivizmi ndaj mjedisit mundet me u marrë si një temë shumë komplekse, ose si diçka që munden me u marrë vetëm njerëzit që kanë fuqi shumë të madhe, por në fakt çdo njeri, duke fillu prej fëmiut ma të vogël e deri tek politikbërësit munden me e marrë një përgjegjësi ndaj mjedisit dhe të merren me aktivitete miqësore ndaj mjedisit… Kemi pa iniciativa të qeverisjes lokale që po mundohen me kontribu në këtë aspekt duke i promovu hapësirat për këmbësorë, çiklizmin, transportin publik – gjë që ne si INDEP e mbështesim fuqishëm. Gjendja nuk është më e mira që mund të jetë, por, kemi pa ndryshime të vogla të cilat ne bëjmë thirrje që të intensifiikohen në vitet në vazhdim, në mënyrë që qytetarët jo vetëm të Prishtinës, por të të gjithë Kosovës të gëzojnë një ajr sa më të pastër dhe një mjedis sa më të pastër.”
Duke zgjedhur çiklizmin, individët mund të kontribuojnë në mjedise urbane më të pastra dhe më të shëndetshme, duke shijuar gjithashtu përfitimet e stërvitjes dhe emetimet e reduktuara të karbonit.
Edicionin #23 të plotë e gjeni KËTU 🙂
Kliko këtu dhe bonja Follow/pëlqeje Katror.info për me pa veç Lajme të Mira 🙂
Përgatiti:
