Rinovimi frymëzues i një kolegji të viteve 1960 në Utrecht, që kushtoi më pak se gjysma e ndërtimit të një ndërtese të re dhe ka vetëm një të tretën e gjurmës së karbonit, është një nga projektet në Holandë që mund të ofrojë mësime të rëndësishme për qëndrueshmërinë.
“Ndërtesa më e gjelbër,” për të cituar një slogan që tani është popullor ndër arkitektët, “është ajo që është ndërtuar tashmë.” Ky slogan përmbledh realizimin e vonuar se ndikimi në karbon dhe konsumimi i energjisë nga shembja dhe ndërtimi i një ndërtese të re mund të jenë më të mëdha se ato të ngrohjes, ftohjes dhe funksionimit të një ndërtese kur është në përdorim, shkruan The Guardian transmeton Katror.info.
Ky parim ende zbatohet vetëm pjesërisht, si në Mbretërinë e Bashkuar, ashtu edhe në vende të tjera. Por organizata holandeze jo-fitimprurëse Mevrouw Meijer (që do të thotë Zonja Meijer), e cila punon për t’i dhënë jetë të re shkollave të vjetra, po tregon me heshtje se si mund të realizohet kjo.
Mundesh me e lexu edhe…
Qasja e kësaj organizate, thotë themeluesja e saj, Wilma Kempinga, ka kuptim nga ana mjedisore, financiare dhe praktike, por është gjithashtu për eksperiencat dhe kujtimet e fëmijërisë.
“Është shumë e rëndësishme që studentët të përjetojnë bukurinë,” thotë ajo.
“Ky është një vend që do ta mbani mend për gjithë jetën tuaj”, shton ajo.
Për Kempinga, bukuria arrihet më së miri duke shfrytëzuar sa më shumë mundësi nga ndërtimet ekzistuese edhe ato që mund të duken të pa shenjë dhe duke angazhuar arkitektët më të rinj për të projektuar transformimin.
Ndërtesa origjinale është tipike për shumë nga ato në Holandë, të cilat kanë një dizajn të qetë dhe njerëzor pa qenë spektakolare.
Nimeto, një shkollë tregtare në Utrecht, ku studentët nga mosha 16 deri në 21 vjeç mësojnë artin e zbukurimit të dritareve të dyqaneve, dizajnin e skenave për teatro, pikturën dhe dekorimin, restaurimin specialistik dhe aftësi të tjera.
Ajo është një vepër e mirë e modernizmit të shtetit të mirëqenies holandez të viteve 1960 – një nga mijëra ndërtesa që u ndërtuan gjatë bumit të ndërtimit të shkollave pas Luftës së Dytë Botërore: e ndriçuar mirë dhe me përmasa të mira, e ndërtuar me tullë të lyer të bardhë, ku muret e thjeshta janë të mbushura me pamje, tinguj dhe erëra të rinjsh që bëjnë punë.
Disa prej tyre po pikturojnë në mbështjellës me ngjyra poshtë dritareve të çatisë që janë drejt veriut, ose po planifikojnë dhe presin dru; të tjerë po provojnë teknikat e tyre të dekorimit në një strukturë shtëpie të ndërtuar për t’u ofruar sa më shumë lidhje të vështira dhe sfida të tjera. Shkolla është e banuar me fragmente trompe l’oeil të arkitekturës pjesë të seteve të skenës dhe ekspozita eksperimentale të objekteve që mund të gjenden në dritaret e dyqaneve.
Tani, shkolla është më e mirë se kurrë. Ajo që dikur ishte e ndarë në dy blloqe kryesore, tani është lidhur me një urë në katin e parë dhe një galeri me kolona poshtë. Një oborr i dikurshëm parkimi makinash është transformuar në një kopësht që shënon kalimin e vitit shkollor me lule të verdha dhe të bardha në shtator, dhe lule blu dhe të bardha në pranverë. Hapësirat me dy katër masha sjellin dritë në një kat nëntokësor të madh, që tani përdoret për mësim dhe jo më për magazinim. Këto ndryshime gjithashtu hapin një strukturë të re të korridoreve, që më parë ishin të ngarkuara me klasa. Tani, mund të shikoni në lartësi, poshtë, në anash dhe përpara, duke krijuar një ndjesi hapësire dhe lidhjeje.
Kantina është në një nga dy blloqet, biblioteka në një tjetër, duke bërë që dy facilitete të përbashkëta për të gjithë studentët të shpërndahen nëpër shkollë.
Më parë, siç thotë drejtori i Nimeto, Henk Vermeulen, studentët që punonin në një pjesë të shkollës i konsideronin të tjerët si ata që ishin “në anën tjetër,” por tani të gjitha pjesët e ndërtesës i përkasin po aq çdo studenti. Kopshti është bërë një pikë e rëndësishme referimi për tërë kompleksin, duke u bërë i dukshëm përmes një muri të madh me xhama në kantinë dhe nga biblioteka, përmes galerisë së gjatë prej druri dhe xhami. Kjo galeri, e cila nuk është vetëm një rrugë qarkulluese, është një hapësirë e ndritshme dhe e hapur, e mbushur me punimet e studentëve.
Dizajni i ri, i krijuar nga Maarten van Kesteren, një arkitekt i ri nga Haga, fokusohet në hapjen dhe krijimin e lidhjeve, duke formuar një hapësirë të përbashkët që mbështet krijimtarinë shumëllojshmëri të studentëve.
“E gjithë shkolla ka një ndjenjë se je pjesë e një punëtorie të gjallë,” siç thotë Van Kesteren.
Detajet janë të thjeshta, me ato që Kempinga i quan “materiale shumë të bukura dhe të pastërta që janë të pazakonta për ndërtesat shkollore,” siç është dyshemeja prej druri frashëri, që mbush hapësirën me erën e punishtes.
Projekti është realizuar me minimumin e mundshëm të mjeteve, ku struktura e vetme e re është galeria/urë e gjatë, ndërkohë që është shtuar hapësirë për mësim (kryesisht në katin nëntokësor), duke mundësuar që shkolla të rritet nga 1,400 në 1,700 nxënës, duke reduktuar paksa sipërfaqen totale të kompleksit.
Gjithashtu, ky projekt ka kosto më pak se gjysma e ndërtimit të një ndërtese të re të ngjashme, me vetëm 30% të gjurmës së karbonit.
Roli i Mevrouw Meijer, si këtu ashtu edhe gjetkë, është të mbrojë restaurimin e ndërtesave në vend të zëvendësimit, duke ofruar prova që kjo qasje është më e lirë, praktike dhe miqësore me klimën. Ata gjithashtu ndihmojnë në përzgjedhjen e arkitektëve. Pas zgjedhjes së një liste të ngushtë prej tre arkitektëve, ata punojnë për tre muaj me mësuesit, studentët dhe komunitetin përreth për të zhvilluar projektet e tyre, nga të cilat pastaj zgjidhet arkitekti final.
Ky është një proces bashkëpunues, dhe jo konkurrues, ku arkitektët ndajnë idetë e tyre me njëri-tjetrin. Preferohen praktikat e reja, që nuk kanë përvojë në projektimin e shkollave, siç është rasti i Van Kesteren.
“Ne nuk duam dikë të vjetër,” thotë Vermeulen, por dikë që do të sjellë mendime të freskëta.
Siç thotë ai, shkolla e tij gjithmonë i bën thirrje që studentët pa përvojë të besohen me mundësi, prandaj duhet të bëjë të njëjtën gjë edhe kur emëron arkitektët.
Ndërtesa origjinale e Nimeto është tipike për shumë ndërtesa në Holandë, me një dizajn të qetë dhe njerëzor, i cili nuk është spektakolar ose mjaft i veçantë për t’u shpallur trashëgimi e rëndësishme. Megjithatë, thotë Kempinga, ato janë pjesë e kujtesës së përbashkët të vendit.
“Ne të gjithë kemi shkuar në shkolla të tilla, ato janë pjesë e shoqërisë sonë, një pjesë speciale e historisë sonë”, thotë ajo.
Organizata e saj përpiqet të ringjallë “bukurinë e të zakonshmes,” e cila ka qenë e mbuluar nga koha. “Njerëzit janë të mahnitur – ‘A është kjo shkolla jonë?’, sepse kishin humbur nga pamja bukurinë e saj.”
Shkollat shpesh janë të vendosura në qendër të komunitetit që shërbejnë, ndërsa ndërrueset e reja zakonisht janë më të largëta.
Megjithatë, siç thekson Vermeulen, “lagjja jonë duhet të përfitojë nga një shkollë e re, dhe studentët tanë duhet të kontribuojnë për këtë shoqëri”, ndaj është më e dobishme që ata të qëndrojnë aty ku janë.
Mevrouw Meijer tani ka disa projekte shkollash në proces dhe të përfunduara kohët e fundit, përfshirë De Zevensprong, një shkollë fillore dhe qendër kujdesi në lagjen Best të Eindhovenit, e projektuar nga praktika amsterdameze Buro Kettinghuls. Në këtë rast, ndërtesa e vjetër e shkollës është zgjeruar me një strukturë druri të fortë që krijon një ambient të qetë brenda, si dhe një ballkon të gjatë për të mbikëqyrur ngjarjet në fushën sportive ngjitur. Nga ky ballkon, në një prekje lozonjare, fëmijët mund të udhëtojnë përsëri në nivelin e tokës përmes një rrëshqitësi.
Mevrouw Meijer është emëruar pas një personazhi të dashur nga librat për fëmijë, e cila shqetësohet pa arsye deri sa adoptimi dhe rritja e një shpendi të zi e mëson të fokusohet në thelbin e gjërave. Edhe pse kjo mund të tingëllojë si një histori e bukur, projektet e organizatës mbështeten në logjikë të fortë dhe aspirata të realizueshme; mbetet misterioze pse këto ide nuk janë aplikuar më gjerësisht.
Shumë njerëz mendojnë se mënyra më e mirë për të arritur qëndrueshmërinë është të ndërtohet diçka e re, duke përdorur materialet dhe teknologjinë më moderne mjedisore. Po ashtu, në industrinë e ndërtimit, si në Holandë ashtu edhe në Mbretërinë e Bashkuar, dominon tendenca e kompanive që specializohen në ndërtimin masiv dhe që shpesh shmangin punën e detajuar me ndërtesat ekzistuese.
Kempinga thotë se kjo është një çështje e perspektivës.
“Shumë njerëz preferojnë ndërtesat e reja dhe nuk mund të imagjinojnë mundësitë që ofrojnë ato të vjetra,” thotë ajo.
Me projekte të realizuara si Nimeto, ata nuk do të kenë më nevojë për imagjinatë, pasi mund të shohin rezultatet konkrete me sytë e tyre. /Katror.info
Përgatiti:
