Reshjet e borës po bien globalisht ndërsa për shkak të ndryshimeve klimatike të shkaktuara nga njerëzit, një analizë e re tregon edhe hartën e ndryshimeve klimatike.
Shkencëtarët e klimës thonë se e ardhmja e reshjeve të borës është mjaft e qartë: Një botë më e ngrohtë e nxitur nga ndotja njerëzore do të thotë se reshjet ka më shumë gjasa të bien si shi sesa borë.
Është e mundur në një afat të afërt që ndryshimi klimatik do të shkaktojë stuhi më ekstreme dimërore dhe disa vite të rritjes së reshjeve të borës siç tregojnë të dhënat për verilindjen e SHBA-së, por ndërsa temperatura globale ngrohet, do të ketë më pak nga ato vite dhe përfundimisht mund të shohim sasitë e reshjeve të borës të bien.
“Përfundimisht, ligjet e termodinamikës nënkuptojnë se ndërsa vazhdoni të ngroheni, thjesht do të kaloni gjithnjë e më shumë nga ajo bora e dikurshme në shi”, tha Brian Brettschneider, një shkencëtar klimatik i Shërbimit Kombëtar të Motit në Alaskë.
“Bora gjithashtu nuk do të bjerë në mënyrë lineare, ose me një normë 1 me 1, me rritjen e temperaturave”, tha Justin Mankin, një shkencëtar klimatik dhe profesor i asociuar i gjeografisë në Kolegjin Dartmouth.
“Kjo do të thotë se ne mund të presim që shumë nga vendet që nuk kanë shfaqur rënie masive të borës ndoshta do të fillojnë t’i shfaqin ato vetëm me pak më shumë ngrohje,” tha Mankin për CNN.
Tashmë ka pasur një rënie prej 2.7% të reshjeve vjetore globale të borës që nga viti 1973, sipas analizës së Brettschneider të të dhënave nga Shërbimi i Ndryshimeve Klimatike të Bashkimit Evropian, Copernicus.
Tendenca rënëse është veçanërisht e dukshme në gjerësitë e mesme të Hemisferës Veriore, zona e mesme në veri të tropikëve dhe në jug të Arktikut.
Dielli është më i drejtpërdrejtë atje në krahasim me gjerësitë më të larta, veçanërisht gjatë pranverës dhe vjeshtës kur ende bie borë. E bardha e borës vepron, duke e devijuar dritën e diellit dhe nxehtësinë e saj përsëri në hapësirë. Pa të, më shumë rrezet e diellit thithen nga toka, duke ngrohur atmosferën.
“Më pak borë që bie nga qielli do të thotë gjithashtu edhe më pak borë që grumbullohet në bllok dëbore (Snowpack) gjatë dimrit. Kjo është thelbësore për furnizimin me ujë sepse vepron si një rezervuar natyror, duke e ruajtur ujin si borë gjatë periudhave të lagështa dhe më pas duke e lëshuar atë në formën e shkrirjes së borës kur uji është më i vështirë për t’u arritur”, tha për CNN profesoresha e inxhinierisë mjedisore në Universitetin e Uashingtonit, Jessica Lundquist.
Kërcënimi për furnizimin me ujë nga rënia e borës është më i theksuar në klimat që i nënshtrohen cikleve më ekstreme të reshjeve, si klima mesdhetare.
Snowpack siguron ujë për më shumë se 50% të furnizimit me ujë në Perëndimin e thatë, zbuloi një studim i vitit 2017. I njëjti studim parashikoi se nivelet e borës në Perëndim do të vazhdonin të binin me më shumë se një të tretën deri në vitin 2100 nën një rritje të lartë të skenarit të ndotjes së ngrohjes së planetit.
Siç tregon harta, rënia e reshjeve të borës gjatë 50 viteve të fundit ka qenë veçanërisht e theksuar në pjesë të SHBA-së perëndimore. Ky trend është në përputhje me studimet e tjera të cilat kanë treguar një rënie të grumbullimit të borës në më shumë se 90% të vendeve perëndimore ku matet.
Rritja e reshjeve të borës në verilindje që shihet në harta ilustron natyrën e ndërlikuar të ndryshimit të modeleve të reshjeve me ndryshimin e klimës, thanë shkencëtarët për CNN.
“Edhe pse tendenca totale e reshjeve të borës ishte pozitive, ditët në vit me trend të reshjeve të borës janë negative”, tha Brettschneider për CNN. Kjo do të thotë se më shumë borë po binte në më pak ditë, gjë që mund të jetë një shenjë e ngjarjeve më ekstreme të reshjeve të borës të parashikuara së bashku me ndryshimet klimatike.
“Mundësia juaj e reshjeve ekstreme të borës në fakt rritet me ngrohjen globale dhe kjo është për shkak se ndërsa ngrohim atmosferën tonë, aftësia e atmosferës për të qenë një rezervuar për lagështi rritet,” tha Mankin për CNN.
Menaxhimi i ujit me më pak borë
Të kuptuarit e implikimeve të më pak reshjeve të borës në furnizimin global me ujë është shumë më e ndërlikuar sesa thjesht të thuash që më pak borë do të thotë më pak ujë i disponueshëm, tha Mankin. Kjo varet shumë nga vendndodhja dhe një sërë faktorësh të tjerë dinamikë të borës. Gjëja e rëndësishme për të gjurmuar për disponueshmërinë e ujit nuk është sasia e borës, por sasia e ujit në dëborë, tha Mankin, e cila mund të ndryshojë shumë.
“Një borë e lehtë dhe me gëzof do të ketë përmbajtje të ulët uji, por një borë e dendur dhe e rëndë do të ketë një përmbajtje të lartë uji. Për më tepër, të njëjtat ngjarje ekstreme të reshjeve që shkaktojnë më shumë borë mund të nënkuptojnë gjithashtu më shumë shi, i cili “mund të kompensojë potencialisht ato humbje bore“, tha Mankin.
Por shtrirja e problemit të borës së munguar është ende masive.
Një studim i vitit 2015 nga Mankin zbuloi se 2 miliardë njerëz që mbështeten në shkrirjen e borës për ujë janë në rrezik të rënies së borës deri në 67%. Kjo përfshin pjesë të Azisë Jugore, të cilat mbështeten në shkrirjen e borës Himalayan; Mesdheun, duke përfshirë Spanjën, Italinë dhe Greqinë; dhe pjesë të Afrikës së Veriut si Maroku, të cilat mbështeten në shkrirjen e borës nga malet e Atlasit.
“Humbja e borës bëhet një sfidë masive e menaxhimit. Kjo nuk është domosdoshmërisht një sfidë e pakapërcyeshme kudo, por është një sfidë e konsiderueshme menaxhimi, veçanërisht në vende si Perëndimi Amerikan që varen shumë nga rrjedhjet e shkrirjes së borës“, tha Mankin. /Katror.info
Përgatiti:
