Historia relativisht e re e muzikës rock – kjo disiplinë unike që ‘tronditi’ gjysmën e dytë të shekullit të 20-të dhe vazhdon deri sot. është e rrethuar nga një seri imagjinare monumentesh për ata që vdiqën para kohe.
Buddy Holly, Jimi Hendrix, Jim Morrison, Janis Joplin, Brian Jones, Elvis Presley, John Lennon, John Bonham, Sid Vicious, Freddie Mercury, Kurt Cobain dhe shumë të tjerë nuk vdiqën nga pleqëria dhe në mënyrë paradoksale, largimet e tyre tragjike nga bota ndihmuan për të ngulitur vulën e pavdekësisë së zhanrit të tyre.
Një tragjedi rock ndodhi saktësisht 45 vjet më parë. Më 20 tetor 1977, aeroplani që transportonte grupin rock amerikan Lynyrd Skynyrd nga një koncert në Universitetin e Luizianës u rrëzua në kënetat pranë Gillsburg, Misisipi. Tre nga anëtarët e saj humbën jetën në rrënoja: këngëtari dhe fryma drejtuese Ronnie Van Zant, kitaristi Steve Gain dhe vokalistja Cassie Gain (motra e Steve Gain).
Mundesh me e lexu edhe…
Anëtarët të tjerë të grupit mbetën rëndë të lënduar. Aksidenti ndërpreu një karrierë premtuese – grupi ndali aktivitetet për një kohë të gjatë, të tjerët u ndanë për të ndjekur projektet e tyre dhe ata rifilluan aktivitetin me emrin origjinal dhe me një formacion të ndryshuar më 1991.
Që atëherë, grupi vazhdon të funksionojë me sukses, duke dhënë koncerte dhe xhirime, por vitet e famës më të madhe janë tashmë pas tyre.
Në mesin e viteve ‘70, Lynyrd Skynyrd kishte vendosur vërtet një “vulë” të mirë në botë. Në atë kohë, ata vlenin për një grup stil-krijues që përcaktoi me vendosmëri të ashtuquajturin rock jugor – një përzierje energjike e blues, boogie, country dhe hard rock, në rastin e tyre gjithashtu e mbushur me ndërveprim magjepsës dhe solo të gjata virtuoze të tri kitarave.
Fillimisht nga një grup nxënësish të shkollave të mesme nga Jacksonville, Florida, ata ngadalë por vazhdimisht u zhvilluan në një atraksion lokal dhe në një fenomen koncertesh nga fundi i viteve 1960 dhe kurorëzuan punën e tyre në vitet 1973-77 me publikimin e njëpasnjëshëm të pesë albumeve, secili prej të cilëve i përket fondit të artë të muzikës rock.
Formacioni fillestar ishte Ronnie Van Zant, vokalist, Gary Rossington kitarist, Allen Collins kitarist, Larry Junstrom bas kitarë, dhe Bob Burns baterist.
Emri i çuditshëm i grupit thuhet se është një parafrazë e emrit të mësuesit të gjimnazit të shkollës së tyre Leonard Skinner, i cili ngacmonte “vajzat” vendase në vitet 1960. Për t’u tallur me të e patën ndryshuar emrin në “Lynyrd Skynyrd”.
Skinner njihej se urrente rokun dhe zbatonte një politikë me grusht të hekurt duke mos lejuar djemtë me flokë gjata të frekuentonin shkollën e mesme “Robert E. Lee.” Garry Rossington kitaristi i grupit e pat braktisur shkollën sepse ishte i lodhur nga mësuesit e tij që i bënin telashe për flokët e gjata. Megjithatë, më vonë, Skinner dhe Skynyrds u miqësuan dhe ai madje u ftua në një nga koncertet e tyre. Skinner gjithashtu lejoi grupin të përdorte një foto të shenjës të tij “Realty” për pjesën e brendshme të albumit të tyre të tretë, “Nuthin’ Fancy.”
Megjithëse Lynyrd Skynyrd i përkiste periudhës Hipi në SHBA, ata kishin pak të përbashkëta me liberalizmin intelektual universitar të hipive – ata ishin shumë të rrënjosur në patriotizmin dhe tradicionalizmin jugor.
Në komponimet e tyre ndoshta më të famshëm “Sweet Home Alabama” nga viti 1974, ata trajtuan në mënyrë ironike “Fëmijën e luleve” (hipi ikonën) Neil Young për këngët e tij kritike ndaj Jugut “Southern Man” dhe “Alabama” ku Neil Young kritikon krenarinë e tepërt të jugut amerikan.
Në tekstet e tyre nuk gjejmë ndonjë përfshirje paqebërëse apo korrektësi politike, më tepër një romancë të thjeshtë udhëtimesh të gjata dhe heronjve të vetmuar në vende me pluhur, një festë krenarie, dashurie, besimi, punës së palodhur dhe gjithashtu kënaqësinë e uiskit.
Me pak fjalë, Lynyrd Skynyrd nuk janë për modernistët, eksperimentuesit apo alternativët. Megjithatë, dashamirët e modelit klasik të rock-ut të ndërtuar mirë dhe performuar mirë, ende i shijojnë ata edhe sot e kësaj dite si një shishe borboni të vjetëruar mirë.
“Pronounced ‘Lĕh-’nérd ‘Skin-’nérd”, (I shqiptuar ‘Lĕh-‘nérd ‘Skin-‘nérd) ishte albumi i parë i plotë i grupit i përbërë nga tetë këngë, duke përfshirë të famshmët e tyre “Free Bird” dhe “Simple Man”. U publikua më 13 gusht 1973.
“FreeBird”, (Zogu i lirë) është historia e një burri që i tregon një vajze arsyen që ai nuk mund të ndalet dhe të vendoset. Rreshti i parë i këngës është: “Nëse do të largohem nga këtu nesër, a do të më mbash mend akoma?” Kënga u frymëzua nga e dashura e kitaristit Allen Collins, Kathy, e cila i kishte bërë pikërisht këtë pyetje gjatë një zënke.
Edhe pse kënga është nëntë minuta e tetë sekonda, vokalet mbarojnë në minutën e 4:55, pjesa tjetër është kombinim i solo kitarave.
Pasi Duane Allman i grupit Allman Brothers një legjendë tjetër e South Rokut vdiq në 1971, Skynyrd, kur preformonte këngën ia kushtonte këngën Allman-it. Soloja e dyfishtë e kitarës në fund është i njëjti stil si shumë këngë të hershme të Allman Brothers në të cilat luajti Duane.
“Free Bird” është gjithmonë kënga e fundit e luajtur në koncertet e tyre.
“Second Helping” (Ndihma e Dytë) ishte albumi i dytë i grupit i përbërë gjithashtu nga tetë këngë dhe përfshinte këngën e tyre më të suksesshme “Sweet Home Alabama”, (Alabama, Shtëpi e Dashur). Ai u publikua më 15 prill 1974.
Dihet gjerësisht se “Sweet Home Alabama” u shkrua në kontrast me “Southern Man” dhe “Alabama” të Neil Young, të cilat ishin këngë që stereotipizonin jugun. Në to, Young u ankua për racistët që pa, por shumë mendojnë se kënga dërgon një mesazh të keq, se jugu është vetëm një vend mëkati. “Sweet Home Alabama” u shkrua për të nxjerrë në pah pjesët e bukura të Alabamës, si dhe për të thirrur veriun përmes një lirike për Watergate, duke u përpjekur të përcjellë se edhe veriu ka probleme që duhet t’i rregullojë.
Neil Young dhe Ronnie Zant në fakt repektonin njëri-tjetrin. Teksti i hapjes, “Turn it up” (Ngrite Lart) , kënduar nga Zant nuk ishte planifikuar. Ai fjalë për fjalë po i thoshte njërit prej inxhinierëve në studio që të ngrinte volumin në kufje. Por ata menduan se fjalët përziheshin mirë në këngë, ndaj u la në versionin final.
Kur u publikua “Sweet Home Alabama”, Guvernatori i Alabamës ishte George Wallace. Në këngë ata përveq që përmendin Neil Young ata përmendën edhe Guvernatorin e atëhershëm të Alabamës ku pas vargjeve “Në Birmingham ata e duan guvernatorin”, ata këndojnë Boo, boo, që në Amerikë përdoret për nënçmim. Guvernatori Wallace nuk dukej se i vuri re këro vargje. Ai madje ata i dekoroi me gradë nënkolonel nderi në milicinë e shtetit.
“Ne nuk jemi në politikë, nuk kemi arsimim dhe Wallace nuk di asgjë për rock and roll,” patën thënë atëherë grupi.
“Nuthin’ Fancy” (Asgjë e Zbukuruar) i përbërë nga tetë këngë, është albumi i tyre i tretë. Ky është albumi ku fotografia e Leonard Skinner shfaqet brenda. Albumi u inçizua për shtatëmbëdhjetë ditë dhe u publikua më 24 mars 1975. Ishte fundjava e Ditës së Punës të vitit 1976 kur Collins dhe Rossington u morën në pyetje nga policia gjatë përplasjeve me makinë. Përvoja e përplasjes me makinë të Rossington frymëzoi këngën “That Smell”.
“Gimme Back My Bullets” (Ma kthe mbrapa plumbin tim) është albumi i katërt i tyre i lëshuar më 2 shkurt 1976. Ai arriti numrin 20 në listën e albumeve të SHBA dhe u certifikua i artë më 20 janar 1981.
Albumi kishte tingull më të mprehtë se zakonisht, me një numër të madh kitarash, me të cilin grupi ndihej më komfort, po me një agresion të stuhishëm në ritëm.
Street Survivors u publikua tri ditë para tragjedisë më 17 tetor 1977. Albumi nxori në pah talentin e anëtarit më të ri të grupit, Steve Gaines. Zant ishte i mahnitur nga Gaines dhe madje vuri në dukje se shokët e grupit Skynyrd “do të jenë të gjithë nën hijen e tij një ditë.”
Më 20 tetor 1977, tri ditë pas publikimit të albumit grupi u largua nga Greenville, Karolina e Jugut, pas një koncerti në Auditoriumin Memorial të Greenville dhe hipën në një aeroplan çarter rrugës për në Baton Rouge, ku ata ishin planifikuar të performonin në Universitetin Shtetëror të Luizianës.
Afër fundit të fluturimit, aeroplanit Convair CV-240 me dy motorë i mbaroi karburanti. Pasi piloti dhe bashkëpiloti përcaktuan se aeroplani nuk kishte karburant të mjaftueshëm për t’u ulur në një aeroport aty pranë, ata tentuan pa sukses një ulje emergjente dhe u rrëzuan disa minuta para orës 19:00. në një zonë të pyllëzuar pranë Gillsburg, Mississippi.
Përplasja mori jetën e këngëtarit kryesor Ronnie Van Zant, kitaristin Steve Gaines dhe vokalistes Cassie Gaines. Vdiqën gjithashtu ndihmësi i menaxherit të turneut, Dean Kilpatrick, piloti Walter McCreary dhe bashkë-piloti William Grey Jr. Njëzet të tjerë në aeroplan mbijetuan, mes tyre anëtarët e grupit Allen Collins, Billy Powell, Artimus Pyle, Gary Rossington dhe Leon Wilkerson.
Artimus Pyle bateristi grupit i cili mbijetoi fatkeqësinë kujtonte: “Pak minuta para se të përplaseshim, Ronnie (vokalisti i grupit) u kthye në korridor të aeroplanit dhe u ndal në ndenjësen time, dhe unë ngrita sytë nga ai dhe ne i dhamë njëri-tjetrit një shtrëngim duarsh të vjetër hipi, jo një shtrëngim duarsh të rregullt, dhe kështu Ronnie buzëqeshi, ajo buzëqeshje e jashtëzakonshme e tij ai kishte një buzëqeshje të bukur…” (Nga Metalheadzone)
Ronnie Van Zant i kaloi momentet e tij të fundit duke shkuar lart e poshtë ulëseve, duke u thënë lamtumirë miqve, shokëve të grupit dhe kolegëve të tij. Nofka e Ronnie Van Zant ishte Mississippi Kid, por kur shokët e grupit u pyetën pse e quanin kështu, ata thanë se nuk e dinin. Pjesa ironike e pseudonimit të tij është se ai vdiq në Misisipi pikërisht jashtë Gillsburgut.
Trashëgimia e Lynyrd Skynyrd është një testament i fuqisë së qëndrueshme të rock and roll-it. Tingulli unik i grupit, ndërthurja e elementeve të rock-ut jugor, blues dhe country, i veçoi ata nga bashkëkohësit e tyre dhe hapi rrugën për muzikantë të tjerë të panumërt në vitet që pasuan. Por, përtej muzikës së tyre, Lynyrd Skynyrd përfaqësonte diçka më shumë: një simbol të krenarisë së jugut dhe vlerave amerikane.
Historia e Lynyrd Skynyrd ishte një histori magjepsëse, e mbushur me triumfe dhe tragjedi, pengesa dhe rikthime. Gjatë gjithë kësaj, grupi mbeti besnik ndaj vetes dhe fansave të tyre, duke ofruar muzikën më ikonike të shekullit të 20-të.
Ndërsa shohim pas në trashëgiminë e tyre me vite e edhe sot, tingujt e tyre vërehen në muzikën e Eric Clapton, ZZ Top, Rock Kid, Metallica, Guns and Roses, dhe shumë shumë të tjerëve. Më 28 nëntor 2005, Rock and Roll Hall of Fame njoftoi se Lynyrd Skynyrd do të pranohen në Rok and Roll Hall of Fame.
Ceremoniali u mbajt në hotelin Waldorf Astoria në Manhattan më 13 mars 2006. Të pranuarit përfshinin Ronnie Van Zant, vëllau i Ronnie Van Zant, anëtarët e mbijetuar, Allen Collins, Gary Rossington, Ed King, Steve Gaines, Billy Powell, Leon Wilkeson, Bob Burns dhe Artimus Pyle./Katror.info
Përgatiti:
