I konsideruar më parë një top pa ajër, një botë me madhësinë e Tokës që rrotullohet rreth një xhuxhi të kuq rreth 40 vite dritë larg mund të ketë një atmosferë.
Vëzhgimet e reja të planetit b në sistemin TRAPPIST-1 zbulojnë se bota shkëmbore është më komplekse nga sa mendonim, duke pohuar sfidat e nxjerrjes së përfundimeve të qëndrueshme bazuar në një brez të ngushtë informacioni spektral.
Në kontrast të plotë me një letër të publikuar vitin e kaluar që përcaktoi se ekzoplaneti ka të ngjarë të jetë i zhveshur dhe shterpë, të dhënat e reja të marra duke përdorur JWST sugjerojnë se TRAPPIST-1b ose është duke u rrëmbyer nga aktiviteti gjeologjik, ose ndoshta i mbuluar në një atmosferë të trashë të pasur me dioksid karboni.
Mundesh me e lexu edhe…
“Ideja e një planeti shkëmbor me një sipërfaqe shumë të gërryer pa atmosferë nuk është në përputhje me matjen aktuale,” thotë astronomi Jeroen Bouwman i Institutit Max Planck për Astronominë në Gjermani.
“Prandaj, ne mendojmë se planeti është i mbuluar me material relativisht të pandryshuar.”
Kjo do të thotë e pandryshuar nga proceset e motit yjor dhe hapësinor, duke sugjeruar se sipërfaqja e TRAPPIST-1b është shumë e re, vetëm deri në 1000 vjet. Nga ana tjetër, kjo nënkupton aktivitet, të tillë si rishfaqja magmatike – duke lënë të kuptohet për gjeologjinë e vazhdueshme brenda ekzoplanetit.
Në vitin 2017, astronomët raportuan se kishin gjetur një yll rreth të cilit orbitonin shtatë ekzoplanete. Edhe pse ekzoplanetët janë pak më afër yllit sesa planetët e Sistemit Diellor, ylli TRAPPIST-1 është një xhuxh i kuq – më i ftohtë dhe më i errët, që nga ana tjetër do të thotë se zona e banueshme e sistemit është më afër diellit të tij.
Kjo ngjalli shpresa se një nga botët TRAPPIST-1 mund të jetë e banueshme. Ai gjithashtu na dha disa ekzoplanete që mund të jenë analoge me botët brenda Sistemit Diellor, me madhësi dhe dendësi të krahasueshme me Tokën, Venusin dhe Marsin.
TRAPPIST-1b është shumë afër yllit të tij për të qenë i banueshëm, por astronomët shpresojnë se mund të na mësojë se si formohen dhe evoluojnë sistemet e tjera planetare.
“Planetet që rrotullohen rreth xhuxhëve të kuq janë shansi ynë më i mirë për të studiuar për herë të parë atmosferat e planetëve shkëmborë të butë, ato që marrin flukse yjore midis atyre të Mërkurit dhe Marsit,” thotë astronomja Elsa Ducrot e Komisionit Francez të Energjive Alternative dhe Energjisë Atomike (CEA).
“Planetet TRAPPIST-1 ofrojnë një laborator ideal për këtë kërkim novator.”
Për të hetuar më në detaje, studiuesit morën vëzhgime të mëtejshme të JWST në gjatësinë e valës 12.8 mikron për të matur temperaturën e TRAPPIST-1b ndërsa bënte orbita të përsëritura të yllit të tij.
Ndërsa ekzoplaneti lëviz përpara, anash dhe pas yllit, drita e ndryshimit zbulon se sa nga drita infra të kuqe emetohet nga ekzoplaneti, duke u dhënë astronomëve mjetet për të matur shpërndarjen e temperaturës në të gjithë sipërfaqen e ekzoplanetit.
Më pas, ata krahasuan vëzhgimet e tyre me modele të ndryshme në përpjekje për të kuptuar se çfarë po shihnin. Ndryshe nga analiza prej 15 mikronësh, e cila gjeti një sipërfaqe të zhveshur dhe gri, ekipi hulumtues gjeti vëzhgimet prej 12.8 mikronësh më në përputhje me një sipërfaqe të zhveshur të mbuluar me shkëmb vullkanik të pasur me minerale.
Kjo mund të tregojë se TRAPPIST-1b ka aktivitet tektonik ose vullkanik, ose që tërheqja gravitacionale e yllit dhe ekzoplaneteve të tjera në sistem po shtrihen dhe shtrydhin TRAPPIST-1b për të mbajtur brendësinë e tij të nxehtë dhe të shkrirë.
Janë gjetur vetëm dy skenarë që përputhen me vëzhgimet e TRAPPIST-1b në dy gjatësi vale infra të kuqe. (Elsa Ducrot (CEA)/MPIA)
Interpretimi tjetër i të dhënave është një atmosferë e pasur me dioksid karboni. Kjo mund të pajtohet me vëzhgimet prej 15 mikronësh nga prania e një mjegullimi që rezulton në një fenomen të njohur si përmbysja termike, ku dioksidi i karbonit lëshon dritë 15 mikron në vend që ta thithë atë. /Katror.info
Përgatiti:
