Shkencëtarët kanë arritur të lidhin ndryshimet në hapësirë me tërmetet në Tokë, gjë që mund të jetë hapi i parë drejt krijimit të një sistemi global paralajmërimi.
Që kur njerëzit ndjenë për herë të parë një tërmet (dhe efektet e tij potencialisht shkatërruese), ka pasur një tendencë për të parashikuar ngjarje të tilla. Megjithatë, sado që shkencëtarët kanë hulumtuar, nuk është gjetur asnjë mënyrë përfundimtare për të parashikuar se kur, ku dhe me çfarë forca do të ndodhë një tërmet.
Megjithatë, një grup shkencëtarësh që punuan në projektin CREDO zbuluan se ekziston një korrelacion i qartë statistikor midis aktivitetit sizmik global dhe ndryshimeve në intensitetin e rrezatimit kozmik të regjistruar në sipërfaqen e planetit tonë. Shkencëtarët janë të bindur se kjo mund të ndihmojë në parashikimin e tërmeteve.
Mundesh me e lexu edhe…
Ishte projekti CREDO, i nisur në vitin 2016, ai që u përpoq të testonte hipotezën se tërmetet potencialisht mund të parashikohen duke vëzhguar ndryshimet në rrezatimin kozmik. Pas vitesh kërkimesh shkenctarët janë të bindur se analizat e tyre e kanë vërtetuar atë hipotezë, por theksojnë edhe se kanë zbuluar karakteristika që askush nuk i priste.
Një nga detyrat kryesore të CREDO është monitorimi i ndryshimeve globale në intensitetin e rrezatimit sekondar kozmik që arrin në sipërfaqen e planetit tonë. Ky rrezatim ka origjinën në stratosferën e Tokës dhe është më intensivi brenda të ashtuquajturës maksimum Regener-Pfotzer, ku grimcat e rrezatimit parësor kozmik përplasen me molekulat e gazit të atmosferës sonë dhe shkaktojnë kaskada të grimcave dytësore.
Në pamje të parë, mund të duket e çuditshme ideja se ekziston një lidhje midis tërmeteve dhe rrezatimit kozmik, i cili në formën e tij parësore na arrin kryesisht nga Dielli dhe hapësira e thellë. Megjithatë, themelet e tij fizike janë plotësisht racionale, thekson Dr. Piotr Homola, koordinator i CREDO dhe autori i parë i artikullit që përshkruan zbulimin në Journal of Atmospheric and Solar-Terrestrial Physics.
Siç thotë Dr. Homola, ideja kryesore ishte që rrymat vorbull në bërthamën e lëngshme të planetit tonë ishin përgjegjëse për krijimin e fushës magnetike të Tokës. Kjo fushë shmang shtigjet e grimcave të ngarkuara të rrezatimit parësor kozmik. Prandaj, shpjegon Dr. Homola, nëse tërmetet e mëdha shoqërohen me shqetësime në rrjedhat e lëndës që drejtojnë dinamon e Tokës, ato shqetësime do të ndryshonin fushën magnetike, e cila nga ana tjetër do të ndikonte në gjurmët e rrezeve primare kozmike në një mënyrë që varet nga dinamika e shqetësimeve brenda planetin tonë. Si rezultat, detektorët me bazë tokësore duhet të shohin disa ndryshime në numrin e grimcave dytësore të rrezeve kozmike të zbuluara.
Fizikanët vendosën ta testonin këtë ide. Ata analizuan të dhënat mbi intensitetin e rrezatimit kozmik të mbledhur nga dy stacione të përfshira në projekt. Ata monitoruan ndryshimet në aktivitetin diellor dhe i krahasuan ato me të dhënat mbi aktivitetin sizmik të Tokës. Ata zbuluan një korrelacion të qartë midis ndryshimeve në intensitetin e rrezatimit sekondar kozmik dhe magnitudës totale të të gjithë tërmeteve me magnitudë më të mëdhenj se ose të barabartë me 4. Në përkthim, ata lidhën rrezatimin më të madh kozmik me shfaqjen e tërmeteve, por zbuluan gjithashtu se me një analizë të tillë është e mundur të sigurohen të dhëna për një tërmet të mundshëm të ardhshëm edhe dy javë para se të ndodhë.
Problemi është se, pavarësisht të gjitha të dhënave, nuk është e mundur të zbulohet saktësisht se ku do të ndodhë tërmeti. Korrelacionet midis ndryshimeve në intensitetin e rrezeve kozmike dhe tërmeteve nuk janë të dukshme në analizat specifike të vendndodhjes. Ato shfaqen vetëm kur aktiviteti sizmik merret parasysh në shkallë globale. Ky fakt, theksojnë shkencëtarët, mund të nënkuptojë se ndryshimet në intensitetin e rrezatimit kozmik mund të shihen si një fenomen të cilit i nënshtrohet planeti ynë në tërësi.
Në botën shkencore pranohet se një zbulim mund të thuhet se bëhet kur niveli i besueshmërisë statistikore të të dhënave mbështetëse arrin pesë sigma. Për korrelacionin e vëzhguar, kemi marrë më shumë se gjashtë sigma, që do të thotë se probabiliteti është më i vogël se një në miliard që korrelacioni të jetë për shkak të rastësisë. Prandaj, ne kemi një bazë shumë të mirë statistikore për të pohuar se kemi zbuluar një fenomen vërtet ekzistues. Pyetja e vetme është nëse është vërtet ashtu siç e prisnim, thotë Dr. Homola. /Katror.info
Përgatiti:
