Në një hap të rëndësishëm drejt eksplorimit hapësinor të qëndrueshëm, Sierra Space po punon për zhvillimin e teknologjive që mund të prodhojnë oksigjen në kushte të ngjashme me ato të Hënës.
Këto përpjekje synojnë të mbështesin misionet e ardhshme hapësinore, duke siguruar burime jetësore për astronautët dhe karburant për raketat, duke reduktuar varësinë nga furnizimet e shtrenjta të transportuara nga Toka.
Brenda një sfere të madhe, inxhinierët e Sierra Space ishin duke punuar me pajisjet e tyre. Para tyre qëndronte një makinë metalike e mbështjellë me tela shumëngjyrësh një pajisje që shpresojnë se një ditë do të prodhojë oksigjen në Hënë, shkruan Chris Baraniu, për BBC, transmeton Katror.info.
Mundesh me e lexu edhe…
Brenda një sfere gjigante, inxhinierët shqyrtonin me kujdes pajisjet e tyre. Para tyre qëndronte një mekanizëm metalik i argjendtë, i mbështjellë me tela shumëngjyrësh një kuti që ata shpresojnë se një ditë do të prodhojë oksigjen në Hënë.
Sapo ekipi u largua nga sfera, eksperimenti filloi. Makineria, në formën e një kutie, nisi të përpunonte sasi të vogla regoliti një përzierje pluhuri dhe grimcash të mprehta, me një përbërje kimike që imiton dheun e vërtetë hënor.
Shpejt, ai regolit u kthye në një masë të ngjashme me pastën. Një shtresë e saj u ngroh në temperatura mbi 1,650°C. Dhe, me shtimin e disa reagentëve, molekulat që përmbanin oksigjen filluan të formonin flluska.
“Ne kemi testuar gjithçka që mund të testojmë në Tokë,” thotë Brant White, menaxher i programit në Sierra Space, një kompani private. “Hapi tjetër është të shkojmë në Hënë.”
Përdorimi i oksigjenit dhe materialeve të tjera hënore
Astronautëve do t’u nevojitet oksigjen për të marrë frymë, por edhe për të prodhuar karburant raketash për anijet hapësinore që mund të nisen nga Hëna drejt destinacioneve më të largëta, përfshirë Marsin.
Banorët e bazave hënore gjithashtu mund të kenë nevojë për metale, të cilat mund t’i nxjerrin nga regoliti – mbetjet e pluhurta gri që mbulojnë sipërfaqen hënore.
Nëse mund të ndërtojmë reaktorë që nxjerrin këto burime në mënyrë efektive, kjo mund të kursejë miliarda dollarë në kostot e misioneve.
“Alternativa që konsiston në transportimin e oksigjenit dhe metaleve nga Toka do të ishte shumë e vështirë dhe e kushtueshme,” shpjegon White.
Sfidat e nxjerrjes së oksigjenit nga regoliti hënor
Regoliti hënor është i mbushur me okside metalike. Ndërsa shkenca e nxjerrjes së oksigjenit nga oksidet metalike është mirë e kuptuar në Tokë, kryerja e këtij procesi në Hënë është shumë më e ndërlikuar, kryesisht për shkak të kushteve të veçanta atje.
Sfera e madhe që përdori Sierra Space simuloi një vakum dhe rikrijoi temperaturat dhe presionet hënore.
Makina gjithashtu është përmirësuar me kalimin e kohës për të përballuar strukturën shumë të ashpër dhe gërryese të regoliti. “Ai futet kudo dhe dëmton mekanizmat,” thotë White.
Megjithatë, diçka e rëndësishme që nuk mund të testohet në Tokë apo në orbitë është graviteti i ulët i Hënës, i cili është afërsisht një e gjashta e Tokës.
Teknologjitë alternative për nxjerrjen e oksigjenit
Një proces alternativ është elektroliza e regoliti të shkrirë, që përdor elektricitetin për të ndarë mineralet hënore dhe për të nxjerrë oksigjen drejtpërdrejt. Një sfidë me këtë metodë është graviteti i ulët, i cili ngadalëson ose pengon formimin e flluskave të oksigjenit në elektrodë. Për ta zgjidhur këtë problem, inxhinierët po eksperimentojnë me vibrime dhe përdorimin e elektrodave të lëmuara.
Ndryshe nga kjo, teknologjia e Sierra Space përdor një proces karbotermik, ku flluskat e oksigjenit krijohen në mënyrë të lirë dhe nuk kanë nevojë të shkëputen nga elektrodë specifike, duke shmangur sfidat e gravitetit të ulët.
E ardhmja e resurseve hënore
Studiuesit si Palak Patel nga Instituti i Teknologjisë i Masaçusetsit (MIT) po zhvillojnë sisteme që jo vetëm nxjerrin oksigjen, por edhe materiale si hekuri, titani dhe litiumi nga regoliti. Këto materiale mund të përdoren për të prodhuar pjesë rezervë me printera 3D ose për të ndërtuar struktura në Hënë.
Eksperimente të tjera tregojnë se regoliti i shkrirë mund të shndërrohet në tulla të forta dhe të errëta, që mund të shërbejnë për ndërtimin e bazave hënore.
Këto teknologji përfaqësojnë një hap të madh drejt qëndrueshmërisë në Hënë dhe eksplorimit të ardhshëm të hapësirës së largët. /Katror.info
Përgatiti:
