Qumësht, ajkë dhe djathë pa lopë, dhi dhe dele?

Njerëzit konsumojnë rreth 600 miliardë litra qumësht në vit. Mirëpo, rritja e lopëve qumështore ka një sërë pasojash të dëmshme për mjedisin, prandaj disa kompani kanë paralajmëruar nisjen e prodhimit masiv të qumështit që nuk është me origjinë shtazore, gjegjësisht ‘qumështit sintetik’.

Prodhohet me të njëjtët përbërës si ai konvencional, por në vend që të marrë përbërësin kryesor nga kafshët, Better Dairy, një prodhues britanik i themeluar tre vjet më parë, e merr atë nga maja.

Këta mikroorganizma ushqehen me sheqer, të cilin më pas e shndërrojnë në proteina qumështi.

Vitet e fundit, shumë produkte zëvendësuese të qumështit janë shfaqur në kafene dhe supermarkete. Pijet me bazë bimore të prodhuara nga, për shembull, soja, bajamet dhe tërshëra përbëjnë 15 për qind të të gjitha shitjeve të qumështit në Amerikë dhe 11 për qind në Evropën Perëndimore, sipas vlerësimeve të institutit të ekspertëve Good Food Institute.

Megjithatë, adhuruesit e produkteve të vërteta të qumështit që derivatet e bimëve nuk mund t’i imitojnë plotësisht, ende kanë nevojë për lopë, dhi dhe dele. Kompanitë që merren me ‘fermentimin e saktë’, si Better Dairy, shpresojnë të ndryshojnë këtë prirje dhe të fitojnë një pjesë të tregut global të qumështit prej 900 miliardë dollarësh, shkruan The Economist.

Është, pra, një teknikë e ‘fermentimit të saktë’ e cila mundëson prodhimin e produkteve të qumështit pa përdorimin e kafshëve dhe me një ndikim më të vogël ekologjik. Aplikimi shtrihet edhe në lloje të tjera ushqimesh, si produktet zëvendësuese të mishit, hamburgerët pa mish dhe akulloret. Prandaj, kjo teknikë ka potencialin të reduktojë ndikimet negative të prodhimit të ushqimit në mjedis dhe të krijojë alternativa më të qëndrueshme dhe të përballueshme për produktet ushqimore tradicionale.

Startup izraelit Remilk kohët e fundit mori miratimin për të shitur produktet e tij në Amerikë, Izrael dhe Singapor. Kompania Kaliforniane Perfect Day tashmë shet qumësht sintetik, akullore dhe djathë krem. Së fundmi ata nënshkruan marrëveshje për të shitur proteinat e tyre te Nestlé dhe Starbucks. Në raundin e fundit të financimit dy vjet më parë, ata mblodhën 350 milionë dollarë, gjë që e rriti vlerën e kompanisë në 1.6 miliardë dollarë. Në total, kompanitë e fermentimit me saktësi kanë mbledhur pothuajse tre miliardë dollarë nga investitorët që nga fillimi i vitit 2021.

Produktet sintetike të qumështit heqin qafe disa aspekte të padëshiruara të qumështit dhe prodhimit të qumështit. Laktoza, e cila shkakton alergji tek disa njerëz, dhe hormonet që lidhen me disa sëmundje tek të rriturit, mund të largohen. Rezervuarët e fermentimit nuk kanë nevojë të jenë plot me antibiotikë dhe mund të vendosen kudo, gjë që është e dobishme në kohën e shqetësimeve në rritje për sigurinë ushqimore dhe ndryshimet klimatike.

Procesi përdor më pak ujë dhe ndërkohë që kërkon më pak energji dhe tokë, ai lëshon më pak gazra serë sesa prodhimi konvencional i qumështit, i cili është përgjegjës për më shumë se tre emetime vjetore që kontribuojnë në ngrohjen globale, pothuajse dy herë më shumë se aviacioni. Dhe një pjesë e madhe e këtyre emetimeve vijnë nga lopët që lëshojnë gazra.

Megjithatë, një nga sfidat kryesore për novatorët është se si të fitojnë besimin e konsumatorëve. Një e katërta e të anketuarve në Amerikë nuk janë të interesuar të provojnë ushqime ‘të fermentuara me saktësi’ (gjë që mund të shpjegojë gjithashtu pse prodhuesit preferojnë të përdorin termin ‘pa kafshë’).

Rregullatorët ngrenë gjithashtu pengesa. Edhe pse startup-et janë të sigurt se do të marrin dritën e gjelbër – sepse teknika tashmë përdoret për lloje të tjera ushqimi – ata janë të shqetësuar për sa kohë do të zgjasë dhe mosmarrëveshjet e mundshme mbi etiketimin e produkteve. Në SHBA, procesi i miratimit zgjat rreth nëntë muaj, dhe në Evropë dy herë më shumë; Produktet e para nuk do të mbërrijnë në supermarketet evropiane para vitit 2024.

Teknologjia është gjithashtu ende në zhvillim e sipër. Aktualisht, Better Dairy ende përdor kazeinë të gjedhit, një nga proteinat në qumësht; Kompania po punon për një version sintetik që do ta bëjë djathin e saj plotësisht vegan. Gjithashtu, procedura është ende e shtrenjtë. Një fermentues që mund të mbajë rreth 30 litra qumësht mund të kushtojë 150,000 £, ndërsa blerja e një lope, e cila mund të prodhojë afërsisht të njëjtën sasi qumështi në ditë, kushton vetëm 1,600 £./The Economist/Katror.info