Kemi kuptuar se skandinavët kanë një “recetë sekrete” për një stil jete më të zgjuar dhe më të sjellshëm. Po, kanë karrige elegante dhe një sistem sigurimesh shoqërore të shkëlqyer. Por kanë edhe disa filozofi të thjeshta jetese që pjesa tjetër e botës do të bënte mirë t’i përvetësonte. Ja si disa koncepte nordike mund të përmirësojnë jetën tuaj, pa pasaportë dhe pa nevojën e një playlist-e të Abba-s.
01. Pyt (ose “lëre fare”)
Kjo fjalë daneze e papërkthyeshme është superfuqia juaj e re për shëndetin mendor. Do të thotë “s’ka problem”, “s’ka gjë”, apo thjesht “s’ia vlen”. Ndodhi diçka e bezdisshme? Pyt. Jam gjithnjë e më e bindur që ky mekanizëm përballimi është një nga arsyet pse danezët renditen vazhdimisht mes popujve më të lumtur në botë. Herën tjetër që diçka shkon keq, mos u mërzit, bëhu si danezët dhe thuaj “pyt” duke ngritur supet.
Mundesh me e lexu edhe…
02. Nuk ka mot të keq (vetëm rroba të gabuara)
Friluftsliv apo “jeta në natyrë” është tradita nordike e daljes çdo ditë në ambient të hapur, pa marrë parasysh motin. Skandinavët nuk e shmangin natyrën, vishen për të. Fëmijët luajnë jashtë gjatë gjithë vitit dhe punonjësit përfitojnë nga çdo pushim për të dalë jashtë. Një studim nga Universiteti i Exeter tregoi se vetëm dy orë në natyrë në javë përmirësojnë mirëqenien.
“Nuk keni pse planifikoni një aventurë të madhe,” thotë Linda McGurk, autore e There’s No Such Thing As Bad Weather. “Çelësi është të dalësh sa më shpesh, aq më mirë. Friluftsliv mund të jetë një shëtitje në lagje, një piknik në park apo një moment i qetë në oborr.”
Edhe dizajni merr frymëzim nga natyra. Me dimra që zgjasin gjysmën e vitit, ambientet skandinave janë të ndriçuara natyrshëm dhe dritaret zakonisht kanë lule. Printet dhe arti sjellin ndjesinë botanike në hapësirë. “Shumë njerëz përdorin edhe ngjyra të frymëzuara nga natyra,” thotë stilistja daneze Lonni Ørskov. “Hijet e gjelbër, blu dhe kafe janë të zakonshme në ambientet skandinave. Materialet natyrore si druri janë një mënyrë efektive për të shtuar ngrohtësi.”
03. Hani së bashku (mundësisht bukë thekre)
Në Skandinavi, vaktet janë rituale shoqërore, jo të ngrëna mbi tastierë apo në ambalazh plastik. Sanduiçët e hapur (smørrebrød) janë thuajse sport kombëtar në Danimarkë. Bonus: buka e thekrës është e pasur me fibra, ul sheqerin në gjak dhe jep ndjesinë e ngopjes, sipas një studimi të vitit 2022. Ngrënia së bashku lidhet me përfitime si shëndeti mendor më i mirë dhe rezultate më të larta në arsim gjatë adoleshencës. Prandaj, kaloni harengën turshi dhe afrohuni në tryezë.
04. Kafja nuk është kurrë thjesht kafe
Skandinavët janë ndër popujt që konsumojnë më shumë kafe për frymë në botë. Por nuk bëhet fjalë vetëm për kafeinën – është çështje lidhjeje. Bisedat gjatë kafesë dhe marrja e një pushimi për të rifituar energjinë ndihmojnë për të qëndruar të fortë. Hygge daneze, koselig norvegjeze dhe fika suedeze janë të gjitha të lidhura me pushimin e shenjtë të kafesë, zakonisht me diçka të ëmbël me kardamom apo kanellë. Është një lloj “mindfulness” me një copë ëmbëlsirë anash.
05. Jo dritë e madhe
Ndriçimi nga lart është tabu në shtëpitë skandinave. “Në vend të tij, përdorni ndriçim të ngrohtë dhe të rehatshëm,” thotë stilistja Pernille Folcarelli. “Lambat në çdo cep të dhomës krijojnë një atmosferë të relaksuar dhe përqafuese.” Pika drite të buta nga abazhuret, qirinjtë dhe ndriçimi i rregullueshëm krijojnë ambientin ideal dhe një ngritës humori. Fikni dritat nga tavani, ndizni disa qirinj dhe shijoni auren tuaj hygge.
06. Uji i ftohtë është “mbret”
Skandinavët nuk e durojnë thjesht të ftohtin, ata e kërkojnë. Larja në dimër është e zakonshme dhe ka një traditë të gjatë për të gjetur një fjord, liqen apo port dhe për të kërcyer brenda. Studimet tregojnë se zhytjet e rregullta në ujë të ftohtë ulin stresin, rrisin imunitetin dhe mund të rrisin dopaminën deri në 250% (njësoj si kokaina, për dijeni). A është e dhimbshme? Po. Por edhe çuditërisht e varësuese. Mos harroni vetëm të merrni frymë.
07. Vetëm këpucë të arsyeshme
Moda nordike është elegante, por praktike. “Dizajni skandinav pasqyron mënyrën tonë të të menduarit,” thotë gazetarja e modës Sanne Moth. “Dëshirojmë të na dëgjojnë pa pasur nevojë të bërtasim.” Stili skandinav përfshin vija të pastra, elegante dhe detaje të rafinuara që nuk marrin gjithë vëmendjen. “Materialet si leshi, mëndafshi dhe pambuku janë ideale për shtresimin në një klimë që ndryshon,” shton Moth. “Copat klasike, në ngjyra neutrale që kombinohen lehtë janë gjithmonë një investim i mençur. Mendo: mjaftueshëm elegant për një koktej, por ende gati për të pedaluar në shi.”
08. Investoni në dizajn
Etosi i dizajnit nordik nuk ka të bëjë me blerjen e më shumë sendeve, por me blerjen e më të mirëve. Një karrige e mirë është më e vlefshme se pesë që lëkunden. Danezët krenohen me trashëgiminë e tyre të dizajnit dhe shpesh kursejnë për të blerë një pjesë të vetme të Arne Jacobsen për shtëpinë. Është qëndrueshmëri me stil. Folcarelli thotë:
Modelet klasike daneze nuk dalin kurrë nga moda dhe janë më të kërkuara se kurrë sot. Me rritjen e ndërgjegjësimit për krizën klimatike, ne kërkojmë mobilie të përjetshme, duke investuar në pjesë cilësore që mund të zgjasin një jetë të tërë.
09. Gjeni gëzim në punë
Balanca punë-jetë nuk është vetëm një slogan në Skandinavi, është politikë. Fjala daneze arbejdsglæde do të thotë “lumturi në punë” dhe merret seriozisht. Orët e gjata nuk përkrahen, ndërsa vlerësohet produktiviteti mbi praninë fizike. Edhe pse nuk mund të zhvendosemi të gjithë në Skandinavi, Meik Wiking, autor i The Art Of Danish Living, beson se mund të sjellim arbejdsglæde në jetën tonë, kudo që jemi. “Krijoni një dosje buzëqeshjeje,” sugjeron ai. “Mblidhni shënime të vogla, një email të këndshëm nga një koleg, një kompliment nga një klient, një sukses të vogël. Në ditët e vështira, rikthehuni te to si kujtesë që puna juaj ka kuptim.”
10. Loja nuk është vetëm për fëmijët
Skandinavia është vendi i Lego-s, Pipi Çorapegjatës dhe disa prej parqeve më të mira në botë, por argëtimi nuk ndalet me fëmijërinë. Luajta është e inkurajuar gjatë gjithë jetës, qoftë të këndosh në kor, të patinosh në moshën 50 vjeçare apo të mësosh të thurësh në 80. Studimet tregojnë se loja përmirëson kreativitetin dhe qëndrueshmërinë emocionale në çdo moshë, ndaj të gjithë duhet të gjejmë kohë për diçka argëtuese, thjesht për qejf.
11. Të ndash është të kujdesesh
Që nga ëmbëlsirat në ambientin e punës deri te programet kombëtare të vullnetarizmit, fryma e ndarjes është e thellë. Në Danimarkë, nëse sjell kek, pritet të kesh sjellë për të gjithë. Në Norvegji ekziston dugnad, një traditë kombëtare ku komuniteti bashkohet për të ndihmuar për të mirën e përbashkët. Është një kujtesë se jemi të gjithë në këtë bashkë. Studimet tregojnë se shoqëritë më të kujdesshme dhe me më shumë besim kanë shëndet mendor më të mirë dhe nivele më të ulëta krimi. Prandaj ndajeni kiflën me kanellë, ofroni ndihmë fqinjit ose merrni pjesë në një aktivitet – sepse të ndash, është të kujdesesh. /Katror.info
Përgatiti:
