Studimet e fundit sugjerojnë se një dozë e vaksinës HPV është tërësisht e mjaftueshme
Studiuesit pohojnë se zbulimet e reja do të na mundësojnë të zhdukim kancerin e mitrës në një të ardhme të afërt.
Kanceri i qafës së mitrës shpesh quhet “vrasësi i heshtur”; sepse shpeshherë mungojnë shenjat paralajmëruese të hershme.
Si kanceri i katërt më i zakonshëm te gratë, ai vret më shumë se 300.000 gra në nivel botëror.
Por, si mund të mbrohemi më mirë nga virusi që shkakton shumicën e tumoreve të qafës së mitrës?
Virusi papilloma human – i njohur më mirë si HPV – është një nga infeksionet më të zakonshme seksualisht të transmetueshme në botë, sepse në shumicën e rasteve transmetohet pa shkaktuar pothuajse asnjë simptomë.
Por mund të shkaktojë lytha gjenitale dhe lloje të ndryshme kanceri edhe te meshkujt edhe te femrat – dhe, siç ka ndodhur kohët e fundit, të shkaktojë një rritje të rasteve të kancerit të fytit te meshkujt, shkruan National Geographic, përcjell Telegrafi.
Megjithëse vaksinat që parandalojnë HPV-në ekzistojnë që nga viti 2006, ekspertët thonë se njohuritë e reja së shpejti mund të kontribuojnë në arritjen e qëllimit global të vaksinimit, sipas të cilit 90 për qind e vajzave nën moshën 15 vjeç janë të mbrojtura.
Ky pretendim bazohet në gjetjet që sugjerojnë se vaksinat HPV janë efektive pas vetëm një doze – në vend të dy ose tre të rekomanduara aktualisht në shumicën e vendeve. Në vitin 2022, Organizata Botërore e Shëndetësisë këshilloi kalimin në një dozë të vetme, me shpjegimin se jo vetëm është efektive, por në këtë mënyrë do të lehtësohej edhe shpërndarja, veçanërisht në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme.
“Këto janë vaksina të jashtëzakonshme. Tepër i fuqishëm në parandalimin e infeksionit”, thotë Andrew Pollard, drejtor i Komitetit të Përbashkët të Mbretërisë së Bashkuar për Vaksinimin dhe Imunizimin. “Unë mendoj se me ta do të kemi një botë ku kanceri i qafës së mitrës është i rrallë.”
Mbretëria e Bashkuar është në mesin e më shumë se 20 vendeve që kanë njoftuar lëvizjen në një dozë të vetme, një grup që përfshin gjithashtu Australinë, Irlandën dhe Meksikën. Por a do ta ndjekin shembullin e tyre edhe vendet e tjera?
Një zbulim befasues
Aludimi i parë se një dozë e vetme e vaksinës siguron mbrojtje të fortë dhe afatgjatë erdhi disi e papritur – rezultati i studimeve të kryera në Kosta Rika dhe Indi. Në të dyja rastet, studiuesit ndoqën gratë që kishin marrë vetëm një dozë pas disa kohësh – dhe ato studime zbuluan se vaksina ishte ende jashtëzakonisht efektive.
“Ka prova biologjike shumë të forta që presim që një dozë e vetme të funksionojë,” th Ruanne Barnabas, shefi i sëmundjeve infektive në Spitalin e Përgjithshëm të Massachusetts, i cili drejton studimin KEN SHE, një provë klinike që heton efektivitetin e një doze të vetme vaksinash te grupmoshat 15 deri në 20 vjet në Kenia.
Zakonisht, shpjegon ai, vaksinat si ato kundër HPV jepen në doza të shumëfishta, sepse ato përmbajnë vetëm pjesën e virusit që shkakton një përgjigje imune. Por proteinat në vaksinën HPV sillen pak më ndryshe: ato “ribashkohen” për të imituar të gjithë virusin – gjë që e bën vaksinën më mbrojtëse.
Ka më shumë prova për të mbështetur këtë hipotezë. Vitin e kaluar, studimi KEN SHE sugjeroi që një dozë e vetme ishte 98 për qind efektive pas 18 muajsh – dhe të dhënat e reja të publikuara muajin e kaluar treguan se ajo ishte ende efektive pas 36 muajsh. Ndërkohë, rezultatet e një studimi që krahasonte efektivitetin e vaksinës në gratë keniane me atë të vajzave të moshës 9 deri në 14 vjeç në Tanzani treguan se përgjigjet e tyre imune ishin të njëjta – duke sugjeruar se një dozë e vetme ka të ngjarë të jetë po aq efektive kur bëhet fjalë për grupmoshë më të re.
Së fundi, studimet vijuese në gra dhe vajza nga India dhe Kosta Rika tregojnë se përgjigjet e tyre imune janë të forta edhe pas më shumë se një dekade të marrjes së vetëm një doze. Për Pollard, kjo ishte prova më bindëse pasi ai vendosi nëse do të rekomandonte ndryshimin e propozuar në programin e vaksinimit të Britanisë.
“Nëse nivelet tuaja të antitrupave qëndrojnë absolutisht të njëjta pas 10 vjetësh, ato nuk do të bien papritur,” thotë ai. “Sistemi imunitar nuk funksionon në këtë mënyrë.”
Pse është e rëndësishme?
Nëse provat vazhdojnë të grumbullohen në favor të vaksinimit me një dozë, do të ishte një ndryshim i lojës – veçanërisht në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme.
Këto vende përballen me sfida të mëdha në dhënien e vaksinave HPV – dhe si rezultat mbajnë peshën kryesore, me shkallë të vdekshmërisë nga kanceri i qafës së mitrës prej rreth 90 për qind.
Sfida e parë është të identifikohen ato që kanë më shumë nevojë për vaksinat, thotë Greg Widmyer, këshilltar i lartë i imunizimit në Fondacionin Bill & Melinda Gates, i cili po financon studimin KEN SHE. Është mjaft e vështirë që vajzat para adoleshente dhe adoleshente të hyjnë një herë dhe të vaksinohen, por të kthehen për një dozë të dytë – apo një të tretë? “Aty kemi hasur në një rënie të madhe në përqindje”, thotë ai.
Dhënia e më shumë dozave është gjithashtu më pak fitimprurëse financiarisht – dhe kjo nuk vlen vetëm për vaksinat. Widmyer thekson se sa herë që dikush merr një vaksinë është e nevojshme të paguajë personelin, transportin etj. Kur bëhet fjalë për vende të caktuara, këto kosto fillestare mund të jenë aq të larta sa që krijimi i një programi vaksinimi të braktiset.
Me një dozë të vetme, argumenton Greg, mundësia për të arritur tek vajzat është shumë më e lartë në fillim – ju mund të krijoni klinika vaksinimi në vendet ku ato tashmë janë, nga shkollat te sallonet e flokëve apo vende të tjera në komunitetin e tyre.
Për më tepër, kalimi në një dozë të vetme do të siguronte më shumë vaksina – që do të thotë se vendet mund të vaksinojnë një gamë më të gjerë njerëzish për të arritur imunitetin e tufës, ose pikën kur mjaftueshëm janë vaksinuar ose infektuar natyrshëm që popullata në tërësi të bëhet imun ndaj sëmundjes. Barnabas thekson se vendet që tashmë lejojnë vaksinimin midis djemve dhe grupmoshave më të mëdha kanë parë rënie “vërtet dramatike” të numrit të lezioneve prekanceroze, lythave dhe kancereve.
Fundi i kancerit të qafës së mitrës?
Nuk është ende e qartë se kur – dhe nëse – vendet e tjera do të bëjnë hapin dhe do të prezantojnë vetëm një dozë të vaksinës. Disa prej tyre mund të presin rezultatet e disa studimeve që janë duke u zhvilluar, duke përfshirë një provë që vlerëson efektivitetin e një doze të vetme në një mostër për 20,000 vajza të moshës 12 deri në 16 vjeç në Kosta Rika, e cila do të jetë në dispozicion për dy vjet.
“Unë besoj fuqishëm se eliminimi i kancerit të qafës së mitrës është i mundur”, tha në një deklaratë për shtyp ndihmësdrejtori i përgjithshëm i OBSH-së, Dr. Nono Simelela. “Rekomandimi për të kaluar në një dozë të vetme ka potencialin të na shtyjë më shpejt drejt qëllimit tonë për të vaksinuar 90 për qind të vajzave nën 15 vjeç deri në vitin 2030.
Megjithatë, Pollard thotë se ka të ngjarë të kalojnë dekada përpara se të shohim ndikimin e tij të vërtetë në kancerin e qafës së mitrës, duke pasur parasysh se kaq shumë gra tashmë janë të infektuara me virusin. “Ajo që ne po bëjmë sot është të blejmë jetë që do të humbasin në të ardhmen,” thotë ai. /Katror.info
Përgatiti:
