Një lojë e re video po ndryshon mënyrën se si njerëzit e perceptojnë shëndetin kognitiv. Mind Guardian, një aplikacion falas i krijuar për të zbuluar shenjat e hershme të Alzheimerit dhe demencës, së fundmi e identifikoi 73-vjeçaren Paz Rey Duarte si një person “në rrezik” për dëmtime kognitive.
Edhe pse aplikacioni nuk ofron diagnoza mjekësore, testet e tij të bazuara në inteligjencën artificiale për kujtesën dhe vëmendjen kanë marrë mbështetjen e ekspertëve kryesorë të neurologjisë. Për Rey, ky rezultat ishte i mjaftueshëm që të merrte masa, duke kërkuar këshilla profesionale dhe duke monitoruar më nga afër kujtesën e saj, shkruan The Optimist Daily.
Mind Guardian nuk është një lojë e zakonshme video. E zhvilluar nga shkencëtarët e Qendrës Kërkimore atlanTTic në Universitetin e Vigos dhe Institutit të Kërkimeve Shëndetësore Galicia Sur, në bashkëpunim me Samsung, aplikacioni synon të zbulojë shenjat e hershme të rënies kognitive, transmeton Katror.info.
Mundesh me e lexu edhe…
Aplikacioni, i cili u lansua për përdoruesit e Android në Spanjë më 11 mars, është falas dhe rekomandohet për personat mbi 55 vjeç. Megjithëse nuk ofron një diagnozë mjekësore, ai funksionon si një mjet screening-u, duke përdorur inteligjencën artificiale dhe lojëra të bazuara në kujtesë për të vlerësuar funksionin kognitiv.
Ai analizon kujtesën episodike, procedurale dhe semantike, të gjitha këto të prekura në fazat e hershme të Alzheimerit dhe demencës. Rezultatet e tij janë të miratuara nga Shoqata Spanjolle e Neurologjisë dhe Shoqata Spanjolle e Psikiatrisë dhe Shëndetit Mendor.
Për ata që shfaqin rrezik, aplikacioni sugjeron dy opsione: konsultimin me një mjek për një vlerësim më të detajuar ose përsëritjen e testit pas gjashtë muajsh. Rey ka zgjedhur një kombinim të të dyjave, duke qëndruar vigjilente ndaj ndryshimeve, ndërsa kërkon këshilla profesionale.
Nga laboratori kërkimor në jetën reale
Ideja për Mind Guardian lindi në laboratorët e Qendrës Kërkimore atlanTTic në Vigo, mes kodrave të gjelbëruara dhe pemëve të gështenjës të lagura nga shiu. Pikërisht këtu, profesori i telekomunikacionit Luis Anido nga Universiteti i Vigos filloi të ndërthurte fushën e neuroshkencës me teknologjinë.
Në vitin 2014, ndërsa rastet e demencës po rriteshin në Galici, Anido dhe ekipi i tij zbuluan se lojërat video mund të ishin një mjet i fuqishëm për të angazhuar të moshuarit. Kërkimet e tyre çuan në zhvillimin e Panoramix, një seri lojërash të krijuara për të vlerësuar funksionin kognitiv. Testimet klinike treguan një saktësi prej 97.1% në zbulimin e dëmtimeve kognitive, duke tërhequr interesin e komunitetit mjekësor.
Por për Anido, ky projekt mori një dimension personal. Gjatë kësaj kohe, ai mësoi se nëna e tij 88-vjeçare ishte diagnostikuar me Alzheimer.
“Ajo nuk më mban mend më,” thotë ai, duke soditur peizazhin përreth kampusit të universitetit. “Dhe unë nuk e mbaj mend më si ishte ajo para sëmundjes.”
Kjo humbje e tij personale e forcoi më shumë misionin për të krijuar një mjet që do t’i ndihmonte të tjerët të dallonin shenjat e para të Alzheimerit, përpara se të ishte tepër vonë.
Si mund ta ndryshojë jetën zbulimi i hershëm?
Neuroshkencëtari Carlos Spuch, i cili punon në Institutin e Kërkimeve Shëndetësore Galicia Sur, ka luajtur një rol kyç në vlerësimin e Mind Guardian. Ai beson se zbulimi i hershëm është çelësi për të ngadalësuar rënien kognitive.
“Diagnostikimi zakonisht ndodh kur simptomat janë tashmë të dukshme, dhe atëherë është tepër vonë,” shpjegon ai. Aplikacioni ofron një mënyrë të lehtë dhe të qasshme për të moshuarit që të vlerësojnë shëndetin e tyre kognitiv pa pasur nevojë për konsultime të gjata mjekësore.
“Nëse do të donit të aplikonit të njëjtat teste si ato të Mind Guardian te një pacient, do të duheshin dy orë konsultime me një profesionist të trajnuar,” thotë Spuch. “Por tani mund të kryhen fare lehtë, në shtëpi, për 45 minuta, përmes një loje.”
Një përparësi tjetër? Rehatia e testimit nga shtëpia. Shumë pacientë përjetojnë “sindromën e mantelit të bardhë”—ankthin që vjen nga ambientet mjekësore, çka mund të ndikojë në rezultatet e testeve. Duke përdorur një aplikacion në një ambient të njohur, përdoruesit mund të marrin rezultate më të sakta.
Për ata që shfaqin rrezik, Spuch thekson se rezultatet e aplikacionit duhet të shihen si një sinjal paralajmërues, jo si një diagnozë. “Është një mesazh që duhet të ndryshoni disa zakone,” shpjegon ai. Për të ngadalësuar përkeqësimin kognitiv, ai rekomandon ushtrime fizike, shmangien e ushqimeve ultra të përpunuara dhe më e rëndësishmja, qëndrimin aktiv shoqëror.
Fuqia e lidhjeve sociale në shëndetin e trurit
Ndërsa ushqimi dhe ushtrimet njihen si faktorë të rëndësishëm për shëndetin e trurit, Spuch beson se angazhimi social luan një rol vendimtar në ngadalësimin e rënies kognitive.
“Aktiviteti social është faktori që bën ndryshimin në funksionet njohëse,” thotë ai. “Gjëja më e keqe që mund të bëjë një person me dëmtime kognitive është të izolohet.”
Për Rey, ky këshillë ka shumë kuptim. Ajo ka qenë pjesë e Shoqatës së Familjarëve të Personave me Alzheimer dhe Demenca të tjera në Galici (AFAGA) për vite me radhë, fillimisht si një mënyrë për të qëndruar aktive. Tani, me rrezikun e mundshëm të zbuluar nga aplikacioni, kjo shoqëri ka marrë një rëndësi të re.
“Ajo që më pëlqen më shumë te AFAGA është aspekti social,” thotë ajo. “Nuk e di nëse do të funksionojë për të ngadalësuar rënien kognitive, por nëse ka të bëjë me kalimin e kohës duke u argëtuar, atëherë po e kalojmë shumë mirë.”
Ajo gjithashtu e vlerëson të pasurit një ide se çfarë mund ta presë në të ardhmen. “Nëse diçka po ndodh në trurin tim, dua ta di,” thotë ajo. “Nëse ka një trajtim parandalues që mund të më ndihmojë, nuk dua ta humbas nga frika e rezultateve. Dua të jem e përgatitur.”
Një mjet i vogël me potencial të madh
Ndërsa rastet e Alzheimerit dhe demencës vazhdojnë të rriten, mjete si Mind Guardian mund të bëhen një ndihmë e rëndësishme, duke krijuar një urë mes shqetësimeve të hershme dhe diagnozës profesionale.
Për momentin, Rey dhe mijëra të tjerë po e përdorin këtë aplikacion si vijën e parë të mbrojtjes kundër rënies kognitive.
“Nuk është i përsosur,” thotë ajo, “por nëse ndihmon qoftë edhe pak, ia vlen.” /Katror.info
Përgatiti:
