Pothuajse gjysmë shekulli më parë, astronautët e misionit Apollo 17 kaluan tre ditë në Hënë – ata ecën, hipën në makinën hënore dhe e gjithë bota ndoqi transmetimin e ngjarjes në ekrane të vogla.
Tani është planifikuar që njeriu të kthehet në këtë trup qiellor, por jo në formën e një shëtitjeje, por një qëndrimi afatgjatë. Plani është që kolonizimi të fillojë pas vitit 2040. E përderisa disa shkencëtarë tundin kokën, duke konsideruar se kjo është e paarritshme, një numër i madh i ekspertëve kanë filluar të përgatiten për realizimin e kësaj ndërmarrje të madhe, shkruan Katror.info.
NASA planifikon të ndërtojë shtëpi në Hënë – por ato që mund të përdoren jo vetëm nga astronautët, por edhe nga njerëzit. Shkencëtarët besojnë se deri në vitin 2040, amerikanët do të kenë parcelën e tyre të parë në hapësirë. Gjithashtu, është planifikuar edhe jeta në Mars. Ky projekt tepër ambicioz ka përçarë publikun profesionist. Disa besojnë se afati kohor i deklaruar është shumë ambicioz, veçanërisht përpara suksesit të dëshmuar me një tjetër ulje në Hënë. Ndërsa një pjesë tjetër e komunitetit shkencor ka një plan se si të realizohet qëndrimi në Hënë dhe Mars.
Mundesh me e lexu edhe…
Agjencia hapësinore amerikane planifikon të nisë një printer 3-D në Hënë dhe më pas të ndërtojë strukturat, shtresë pas shtrese, nga betoni i specializuar hënor i bërë nga copa shkëmbi, copëzave të mineraleve dhe pluhuri që gjenden në shtresën e sipërme të sipërfaqes së Hënës.
“Ne jemi në një moment kyç dhe në një farë mënyre duket si një ëndërr. Duket se ishte e pashmangshme që ne të arrijmë këtu,” tha Nikki Werkheiser, drejtoresha e zhvillimit të teknologjisë në NASA.
Ajo shtoi se “NASA është më e hapur për partneritet me akademikë të tjerë dhe liderë të industrisë, gjë që e ka bërë fushën e lojës shumë më të gjerë se sa ishte në ditët e misioneve Apollo”.
“Ne kemi njerëzit e duhur në kohën e duhur me një qëllim të përbashkët, prandaj mendoj se do të arrijmë atje,” tha ajo.
Ndër pengesat e shumta për t’u vendosur në Hënë është pluhuri – pluhuri aq gërryes sa mund të pret si xhami. Ai rrotullohet në shtëllunga të dëmshme dhe është toksik kur thithet. Shkencëtarët besojnë se pluhuri është një problem, por se mund të ketë edhe një zgjidhje për të cilën po punohet, shkruan New York Times.
“Amerikani mesatar ndoshta mund të mos jetë në gjendje të jetojë në Hënë gjatë jetës së tij, por për ata vetëm disa dekada më të rinj se ata, kjo është një mundësi reale. Për mua, kjo do të thotë se ne do të kemi një vendbanim hënor dhe njerëzit do të të jenë në gjendje të jetojë dhe të punojë në Hënë. Kjo ide varet nga imagjinata e sipërmarrësit”, thotë Raymond Clinton Jr., zëvendësdrejtor i Zyrës së Shkencës dhe Teknologjisë në Qendrën e Fluturimeve Hapësinore të NASA-s në Huntsville.
Shkencëtarët thonë se është shumë herët për të marrë në konsideratë vlerën e tregut të shtëpive në Hënë, apo se si mund të duket struktura e pronësisë për habitatet hënore. Megjithatë, ata pranojnë se Hëna përfaqëson një burim potencialisht të rëndësishëm të pashfrytëzuar dhe se kombet e tjera padyshim që do të jenë të interesuara për diçka të tillë.
Çdo pajisje që shkon në Hënë duhet të testohet në Tokë për t’u siguruar që mund t’i rezistojë mjedisit. Përpara se NASA dhe pjesëmarrësit e tjerë të mund të ndërtojnë shtëpi, agjencia duhet të ndërtojë “jastëkë” sigurie për ulje që do të mbrojnë raketat që mbajnë printera 3D nga pluhuri. Shkencëtarët aktualisht janë duke punuar në përsosjen e një betoni të simuluar hënor që mund të zëvendësojë materialin e bërë në Hënë ndërsa testet kryhen në Tokë. Shumë gjëra janë ende duke u hetuar, duke përfshirë nëse është e mundur të manipulohet toka në sipërfaqen e Hënës dhe të bëhen materiale ndërtimi:
“Ne duhet ta fillojmë këtë zhvillim tani nëse duam të kemi habitate në Hënë deri në vitin 2040”, thotë gjeologia Jennifer Edmunson.
“Në 10 vjet, teknologjia e ndërtimit mund të jetë shumë e ndryshme, lloji i robotëve që përdorim mund të jetë shumë i ndryshëm dhe inteligjenca artificiale që ne përdorim do të jetë ndryshe. Ajo që mund të bëjmë tani është të dalim me strategji trajnimi që i bëjnë punëtorët e ndërtimit gati për të ardhmen”, tha Amirhosein Jafari, asistent profesor i teknologjisë së ndërtimit në Universitetin Shtetëror të Luizianës.
NASA ka bashkëpunuar me kompaninë e teknologjisë së ndërtimit ICON për të arritur qëllimin e saj për ndërtimin e shtëpive. Kompania u financua fillimisht nga NASA në vitin 2020, dhe një shtesë prej 60 milionë dollarësh u njoftua në 2022 për një sistem ndërtimi hapësinor që mund të përdoret përtej Tokës, shkruan Katror.info.
“Është një përparim çuditërisht i natyrshëm nëse po pyesni për mënyrat se si prodhimi i aditivëve dhe printimi 3D mund të krijojnë një të ardhme më të mirë për njerëzimin,” tha Jason Ballard, CEO i ICON, në një deklaratë për shtyp.
“Udhëtimi me peshë të lehtë është kritik sepse çdo kilogram shtesë i peshës që bartet me një raketë në Hënë kushton rreth 1 milion dollarë. Bartja e materialeve nga Toka për t’u ndërtuar në hapësirë nuk është e qëndrueshme. Kështu që ju ose duhet të dini se si të përdorni atë që është atje lart, ose dërgoni gjithçka që ju nevojitet”, thotë Patrick Suerman, dekan i përkohshëm i Shkollës së Arkitekturës në Universitetin e Teksasit AM.
Ky ekspert ka ndërtuar projekte në disa nga vendet më të largëta të Tokës, nga provincat e Afganistanit deri në Rrethin Arktik. “Ndërtimi në hapësirë,” tha ai, “i kujton atij një mësim që ka mësuar – kërcënimet më të mëdha për jetën nuk vijnë nga njerëzit e tjerë, por nga vetë mjedisi.”
“Ne ndërtuam një bazë pothuajse nga asgjëja në Afganistan. Gjithçka është e njëjtë, vetëm me më shumë rrezatim dhe më pak gravitet. Dhe nëna natyra dhe sistemi diellor do të fitojnë çdo herë,” shton ai.
Shkencëtarët theksojnë se Hëna nuk është kufiri përfundimtar dhe se ata po mendojnë të ndërtojnë shtëpi dhe të banojnë në Mars.
Traktati i Artemidës, i nisur nga Shtetet e Bashkuara së bashku me shtatë vende të tjera themeluese në vitin 2020, rifreskoi parimet e eksplorimit paqësor dhe bashkëpunues të hënës dhe tani nënshkruhet nga 29 vende, duke përfshirë Mbretërinë e Bashkuar, Japoninë, Italinë, Kanadanë dhe Brazilin./Katror.info
Përgatiti:
