Një video virale në TikTok, me mbi pesë milionë shikime, shfaq një grua të shtrirë në divan duke e shtyrë pafund një seri detyrash të thjeshta. “Nëse bëj dush, duhet të ushtrohem më parë. Nëse ushtrohem, duhet të ha më parë. Nëse gatuaj, duhet të pi kafe që të kem energji”, dëgjohet në narracion.
Në mbishkrim lexon: “Kështu duket disfunksioni ekzekutiv”.
Sipas The Guardian, ky term është bërë trend në rrjetet sociale, duke përshkruar vështirësitë për të filluar apo organizuar detyrat e përditshme. Por çfarë kuptojmë saktësisht me të – dhe si mund ta menaxhojmë?
Mundesh me e lexu edhe…
“Funksioni ekzekutiv është aftësia për të planifikuar, organizuar dhe menaxhuar kohën dhe burimet. Ai përfshin ndarjen e detyrave të mëdha në hapa të vegjël, përcaktimin e prioriteteve dhe kalimin nga një detyrë në tjetrën pa humbur fokusin”, thotë Mai Uchida, psikiatre në “Massachusetts General Hospital” dhe profesoreshë në Harvard.
Gjithashtu, psikologia klinike Kristin Carothers thekson se termi “disfunksion ekzekutiv” nuk përdoret zyrtarisht nga profesionistët. Ata preferojnë të flasin për “vështirësi me funksionin ekzekutiv”.
Simptomat përfshijnë shtyrjen e detyrave, humbjen e afateve, vonesat e përsëritura dhe mungesën e kontrollit mbi impulset, si shpenzimet e panevojshme.
Ky fenomen shpesh shoqërohet me ADHD, ankth apo depresion, por nuk lidhet me inteligjencën.
Funksioni ekzekutiv nuk është i pandryshueshëm. Ai përmirësohet zakonisht me moshën, por mund të bjerë gjatë plakjes, menopauzës apo si pasojë e gjumit të dobët, stresit dhe sëmundjeve.
Megjithatë, ka strategji praktike: përdorimi i alarmeve dhe kujtesave të shumta, shkrimi i listave të detyrave edhe për gjëra të vogla, ndarja e detyrave të mëdha në hapa të vegjël për fillimin e një detyre (vetëm 5-15 minuta punë). Shpesh nisja është pjesa më e vështirë.
Një tjetër këshillë është shmangia e situatave që kërkojnë më shumë kontroll impulsesh sesa mund të ofrosh (heqja e përkohshme e aplikacioneve që të shpërqendrojnë kur ke afate)./AP/Katror.info
