Tristan Rutherford shkruan për përvojën e tij me ‘Ekspresin Baltik’, linjën e re hekurudhore që lidh Pragën me bregdetin polak të Gdynias. Më shumë se një udhëtim nga një pikë në tjetrën, ai e përshkruan këtë linjë si një udhëtim përmes historisë dhe kulturës së Evropës Qendrore, transmeton Katror.info.
Nga stacionet me arkitekturë perandorake te qytetet e mbushura me histori, çdo ndalesë sjell një mundësi të re për eksplorim, duke e bërë këtë tren një përvojë unike për udhëtarët.
Linja e re hekurudhore nga Praga në Gdynia, në bregdetin baltik të Polonisë, e nisur së fundmi, operon katër herë në ditë dhe i çon udhëtarët drejtpërdrejt në disa nga qytetet më të gjalla dhe më pak të vizituara të Evropës Qendrore, të cilat më parë ishin më të vështira për t’u arritur.
Mundesh me e lexu edhe…
Kjo linjë pritet të tërheqë udhëtarët ndërkombëtarë që dëshirojnë të kombinojnë një pushim në qytet me një përvojë rurale, e më pas ta përmbyllin udhëtimin me pushime buzë detit, shkruan ai.
Sipas Tristan Rutherford, termi ‘Ekspresi Baltik’ është, në një farë mënyre, mashtrues. Ai vëren se kjo linjë e re prej 878 kilometrash nuk është një itinerar i shpejtë i krijuar për të konkurruar me linjat ajrore me kosto të ulët, si Londra-Amsterdami apo Stambolli-Ankara.
Përkundrazi, ndërsa e përshkruan këtë linjë, ai thekson se udhëtimi tetë-orësh ofron një përvojë panoramike dhe historike përmes perandorive të dikurshme, duke kaluar nëpër disa nga qytetet më të gjalla të Çekisë dhe Polonisë, si Gdanjsku dhe Poznanji. Mbi të gjitha, ai nënvizon se ky udhëtim nuk është vetëm ekonomik, por gjithashtu u mundëson pasagjerëve të hipin dhe zbresin në çdo stacion sipas dëshirës.
Udhëtimi i tij nisi në stacionin hekurudhor Hlavní Nádraží të Pragës, të cilin ai e konsideron si një katedrale të transportit hekurudhor. Ai nënvizon pamjen madhështore të terminalit, duke theksuar dy kupolat binjake që ngrihen mbi çati si tempuj romakë. Ky stacion, i ndërtuar në vitin 1871, është, sipas tij, një simbol i trashëgimisë së Perandorisë Austro-Hungareze, e cila, përmes zgjerimit të rrjetit hekurudhor në gjithë Evropën Qendrore, synonte të forconte tregtinë dhe sigurinë, duke i përqendruar linjat kryesore rreth kryeqytetit të saj, Vjenës.
Brenda stacionit, ai e përshkruan sallën kryesore të nisjeve të Nádraží Hlavní si një mozaik socialist të periudhës së Perandorisë Sovjetike, ku ngjyrat e ndezura krijojnë një atmosferë karakteristike. Ai thekson se shumica e pasagjerëve nuk janë të vetëdijshëm për një dhomë pritjeje origjinale të stiluar në Art Nouveau, që ndodhet një kat më lart, ndërsa një kupolë e lartë mbikëqyr statuja romaneskë dhe parmakë prej bronzi të lustruar. Në vitin 2024, ai tregon se është hapur Foyer Café, një vend elegant në një sallon ngjitur, ku shërbehen riesling çek dhe pasta viennoiserie, duke krijuar një mundësi të veçantë për të nisur udhëtimin me stil dhe komoditet, larg zhurmës së turmave.
Pas vetëm një ore udhëtimi me ‘Ekspresin Baltik’, ai bën ndalesën e tij të parë në Pardubice. Ky qytet me 100,000 banorë rrezaton sharmin e vërtetë çek. Sheshi i tij i vjetër i kujton Pragën, me majat e kishave të formësuara si raketa kozmike dhe shtëpitë e qytetit të lara në çdo nuancë pastel. Pallatet e tij austro-hungareze janë po aq hijerënda sa ato në çdo qytet të ish-perandorisë: Sarajevë, Brno, Lviv. E megjithatë, vizitorët e asaj dite mund të numërohen me gishtat e një dore.
Ironikisht, statujat në Pardubice nderojnë vendlindjen e aviatorit çek Jan Kašpar. Në vitin 1911, Kašpar fluturoi nga Pardubice në Pragë, duke ndjekur të njëjtat shina hekurudhore që sot përshkohen nga ‘Ekspresi Baltik’. Që atëherë, efikasiteti mekanik i aviacionit ka qenë në garë të vazhdueshme me romantikën e udhëtimit me tren, shkruan ai tutje.
Ai i bashkohet sërish ‘Ekspresit Baltik’ një orë para perëndimit të diellit. Peizazhi fillon të ngrihet drejt kufirit polak, duke u hapur përpara një panorame të gjelbër të valëzuar. Fillimisht shfaqen pyje lisi, drerë të egër dhe përrenj të ngrirë. Më pas, ndërsa treni ngjitet në errësirën e shpejtë të natës, dalin në pah pyje pishe, shtëpi gjuetie dhe dëborë e thellë. Me Evropën tashmë pa kufij, lajmi i vetëm për hyrjen në Poloni vjen nga tingulli i zërave koralë të rrjeteve celulare të pasagjerëve.
Rreth orës 20:00, ai zbret bashkë me pasagjerët polakë që udhëtojnë për punë dhe kalon natën në Vroclav, qytetin historik të tretë të Polonisë. Për pothuajse një shekull, para vitit 1945, Vroclav ishte qyteti gjermanisht-folës i Breslaut, dhe stacioni hekurudhor Teutonik-Gotik u projektua nga një arkitekt prusian. Pas Luftës së Dytë Botërore, megjithatë, kufijtë e Polonisë u zhvendosën perëndim dhe stacioni hekurudhor i dikurshëm Breslau Hauptbahnhof mori emrin Wroclaw Glowny ndonëse shërbimet direkte vazhdojnë të lëvizin drejt Berlinit në shinat që u vendosën nga Perandoria Gjermane më shumë se një shekull më parë.
Ai zgjohet nga bora që rrotullohet në Vroclav dhe ri-bashkohet me Ekspresin Baltik për herë të tretë, duke kaluar përgjatë të gjithë trenit me tetë vagonë për të vlerësuar përbërjen e pasagjerëve. Ka stenda biçikletash dhe tavolina me karrige, një vagon ushqimi dhe një bar kafeje, të zënë nga të gjitha grupmoshat, nga nënat polake deri te punëtorët çekë që punojnë nga shtëpia. Ky është kombinimi që Jan Hrabáček, nga operatori hekurudhor çek České Dráhy, e parashikonte, dhe me të ai ka biseduar gjatë udhëtimit.
“Ne tashmë kemi një lidhje nga Praga në Budapest dhe Varshavë,” thotë Hrabáček, i cili ndihmoi në zhvillimin e linjës ‘Ekspresi Baltik’, Kështu që ideja e ministrave të transportit çek dhe polak ishte të lidhin rrugën më të shpejtë të mundshme nga Praga dhe Vroclav deri në det”, thekson ai.
Turizmi, jo biznesi, do të jetë shtysa kryesore gjatë verës: Çekët zakonisht udhëtonin në jug drejt Kroacisë për pushime, thotë Hrabáček, por tani kjo është bërë e shtrenjtë. “Populli çek ‘e gjeti’ Poloninë si një destinacion sepse plazhet janë të shkëlqyera dhe klima është bërë më e ngrohtë.”
“Gëzimi i Ekspresit Baltik është se ai ofron disa orë në destinacione që mund të kalonin pa u vënë re, si qyteti polak i termave Kłodzko ose qyteti mesjetar i Leszno. Bëj ndalesën time të parafundit në Poznan, një kryeqytet kulturor polak që ka një shesh të vjetër qyteti kaq të bukur sa çdo shesh që mund të imagjinohej në një përrallë të Disney”, shpjegon ai tutje.
Ai nis udhëtimin në muzeun ushtarak në shesh, ku tunikat Napoleonike dhe kostumet trimërore të forcës ajrore ushtarët polakë dinin si të visheshin – tregojnë një histori më të errët. Polonia ka shijuar vetëm 50 vjet të pavarësisë gjatë dy shekujve të fundit për shkak të pushtuesve Austro-Hungarezë, Nazistë dhe Sovjetikë, çka, siç thotë ai, e bën ruajtjen e kulturës së vendit gjatë periudhave të vështira edhe më të lavdërueshme.
Brendësitë e Basilikës së Shën Mariës së Ndihmës së Përsëritur, shkruan ai, janë si një Vatikan me atmosferë të errët, me një tavan kaq kaleidoskopikisht të ndërlikuar sa një vezë Fabergé. Ai thekson se nazistët e kthyen basilikën në një depo para se ajo të restaurohej pas Luftës së Dytë Botërore. Ndërkohë, ai vlerëson se fabrika e mrekullueshme e birrës me tulla e Poznan-it, Stary Browar, një qytet i vetëpërbërë, u mbyll gjatë periudhës sovjetike. Ajo është ringjallur si një hapësirë kulturore dhe qendër tregtare pranë stacionit të trenit.
“Në orën e drekës, nis pjesën time përfundimtare drejt Gdansk-ut. Ndërsa hipi në tren, një udhëheqës që kisha takuar ditën e mëparshme më jep një përshëndetje me kokë. Ekspresi Baltik po fillon të ndihet si shtëpi”, shkruan ai tutje.
Hapësira më e ngrohtë është ushqimi. Një kuzhinier gatuan gołąbki të freskëta (gjethe lakre të mbushura me mish derri), ndihmësja e saj servir oriz me kunguj dhe kale, ndërsa kamerieri derdh shishe birre Łomża. Kompania e cateringut të trenit WARS mban një vend të veçantë në zemrat polake, pasi ka shërbyer në rrugët hekurudhore ndërkombëtare nga Irkutsk deri në Istanbul që nga 1948. Kjo është një distancë e gjatë nga një sanduiç i British Rail.
Një mysafire tjetër në vagonin e ushqimit është Karolina Paszkiewicz, një konsulente marketingu.
“Trenat që Polonia kishte 10 vjet më parë ishin të ngadaltë dhe të ftohtë,” thotë ajo, duke kujtuar se treni për në Gdansk, ku Paszkiewicz ka klientët e saj, dikur merrte nëntë orë nga qyteti i saj, Vroclav.
“Sot udhëtimi zgjat katër e gjysmë orë,” buzëqesh Paszkiewicz, ndërsa shijon një tortë polake me mollë. “Pasi të keni ngrënë dhe hapur laptopin, është koha për të zbritur”, thekson ajo.
Jemi pothuajse në fund të udhëtimit, shkruan ai. Jashtë, peizazhi ngurtësohet dhe shtrihet, dhe një grumbull shqiponjash na bën të kuptojmë se po zbritim drejt detit. Ai tregon se porti natyror i Gdanskut ka qenë dritarja e Polonisë në botë për shtatë shekuj. Si anëtare e ligës tregtare Hanseatike, qyteti-port eksportonte mallra rreth Detit Balltik, mes Hamburgut, Rigës, Bergenit dhe Bremenit. Nga treni që po ngadalësohet, ai tregon se shihen shtëpi të bukura magazinash, ku mund të ngriheshin nga anijet kaluese dylla, amber dhe pelusha.
Në Gdansk, ai vlerëson se historia është e pakapshme. Terminali i trenit, thotë ai, është një pasqyrë e stacionit të Colmar në rajonin Alsace të Francës, të dyja të dizajnuara nga arkitektë gjermanë kur Gjermania Perandorake sundonte këto zona. Ai tregon gjithashtu se Muzeu i Luftës së Dytë Botërore në qytet shpjegon si u qëlluan plumbat e parë të një prej konflikteve më të mëdha në histori, pikërisht këtu. Përfundimisht, ai tregon se Qendra Evropiane e Solidaritetit thekson rolin e punëtorëve të anijeve të Gdanskut në ndihmën për rrëzimin e komunizmit sovjetik disa dekada më vonë.
Ai përfundon duke thënë se ajo që e bën të veçantë ‘Ekspresin Baltik’ është ndjesia e lidhjes që ofron. Siç thotë ai, është një tren çeko-polik, që udhëton nëpër shtigje të shtruar nga austriakët dhe gjermanët, duke ofruar lirinë për të ngrënë, fjetur dhe eksploruar gjatë rrugës. Ai tregon se udhëtimi përmes trenit ka marrë një destinacion të ri përvojash.
Ekspresi Baltik nuk është thjesht një tren është një udhëtim nëpër kohë dhe kultura, duke ndjekur gjurmët e perandorive të vjetra dhe duke lidhur qytete që shpesh mbeten jashtë itinerareve turistike. Nga rrugicat historike të Wroclaw-it te portet shekullore të Gdansk-ut, çdo ndalesë sjell një histori të re për t’u zbuluar.
Ky tren, i cili lëviz mbi shina të ndërtuara nga austriakët dhe gjermanët, ofron më shumë se një mënyrë praktike udhëtimi krijon një përvojë ku mund të hash, të eksplorosh dhe të ndjesh ritmin e Evropës Qendrore.
Në një kohë kur udhëtimi është bërë më i shpejtë, ‘Ekspresi Baltik’ kujton bukurinë e udhëtimit të ngadaltë, ku çdo kilometër ka diçka për të treguar. /Katror.info
Përgatiti:
