Ilaçet e reja hapin një ‘epokë të re’ në luftën kundër demencës

Përparimet mjekësore e bëjnë të mundur trajtimin e sëmundjes së Alzheimer-it me pilula, megjithatë, sfidat për shpërndarjen e përfitimeve në nivel global mbeten.

Pilulat që parandalojnë sëmundjen e Alzheimer-it ose zbusin efektet e saj janë në prag të realizimit, ndërsa lufta kundër demencës po hyn në një “epokë të re”, kanë thënë ekspertët.

Përparimet shkencore janë pranë krijimit të ilaçeve që mund të përdoren edhe në zonat më të largëta dhe me burime të pakta, duke “demokratizuar” kështu kujdesin, tha Jeff Cummings, profesor i shkencës së trurit dhe shëndetit në Universitetin e Nevadës, shkruan The Guardian, transmeton Katror.info.

Rreth 50 milionë njerëz në mbarë botën jetojnë me demencë, dhe mbi dy të tretat e tyre janë në vende me të ardhura të ulëta ose të mesme.

Në vitin 2024, ilaçet e para që mund të ndryshojnë rrjedhën e sëmundjes së Alzheimer-it hynë në treg. Lecanemabi i Eisai dhe Biogen dhe donanemabi i Eli Lilly u miratuan nga autoritetet rregullatore të ilaçeve në shumë vende perëndimore, përfshirë Mbretërinë e Bashkuar dhe SHBA-në.

“Jam jashtëzakonisht i emocionuar për këtë,” tha Cummings. “Ne jemi vërtet në një epokë të re. Kemi hapur derën për të kuptuar dhe manipuluar biologjinë e sëmundjes së Alzheimer-it në dobi të pacientëve tanë.”

Cummings pranoi se çmimet e larta, teknikat e ndërlikuara të administrimit dhe kërkesat për teknologji të avancuar për të monitoruar pacientët do të thotë se këto ilaçe të sapomiratuara “nuk do të jenë gjerësisht të disponueshme në botë”.

Asnjëri prej tyre ende nuk është i disponueshëm në NHS në Mbretërinë e Bashkuar për shkak të kostos së lartë rreth 20,000 deri në 25,000 paund në vit për çdo pacient.

Ato kërkojnë teste dhe skanime shtesë që ndoshta do të dyfishonin këtë shifër.

Por Cummings theksoi se këto ilaçe ofrojnë prova për mënyrën se si mund të trajtohet demenca dhe “kjo njohuri do të hapë mundësinë për terapi të reja të shumë llojeve, dhe këto ilaçe mund të eksportohen në të gjithë botën”.

Aktualisht janë 127 ilaçe në faza testimi për sëmundjen e Alzheimer-it.

Lecanemabi dhe donanemabi – të cilat nxisin trupin të largojë pllakat amiloide nga truri ngadalësojnë përkeqësimin rreth 30%, tha Cummings, i cili bashkëpunon me një numër kompanish farmaceutike në faza testimi dhe zhvillim ilaçesh.

Përpara fillimit të trajtimit, pacientëve u nevojitet një diagnozë e konfirmuar përmes një skanimi të avancuar PET ose një punkcioni lumbal, ndërsa monitorimi pasues kërkon skanime të trurit.

Pajisjet dhe ekspertiza e kërkuar janë të kufizuara në shumë vende, ndërsa ilaçet administrohen nëpërmjet venave, duke përbërë një tjetër sfidë.

Megjithatë, Cummings vuri në dukje vendimet e fundit të rregullatorit amerikan, Administrata e Ushqimit dhe Barnave (FDA), që kanë lejuar diagnostikimin e sëmundjes së Alzheimer-it duke përdorur një test gjaku si kriter për përfshirjen në provat klinike të ilaçeve kundër demencës.

Kjo mund të mundësojë përdorimin e testeve të gjakut, që zbulojnë “biomarkues” të demencës, për diagnostikim në klinika, duke zëvendësuar kështu skanimet e kushtueshme.

Ndërkohë, rezultatet e provave klinike sugjerojnë që ilaçet e reja mund të administrohen me injeksione nën lëkurë, duke hapur mundësinë e përdorimit në shtëpi nga një infermier ose kujdestar.

“Synimi ynë përfundimtar janë medikamentet orale, disa pilula që mund të merren një herë në ditë,” tha Cummings, duke folur krah Paola Barbarino, drejtoreshë ekzekutive e Alzheimer’s Disease International (ADI), pas një eventi parashikimi të fundvitit nga organizata.

Format tabletë të semaglutidit më i njohur si Ozempic, një ilaç injektues për diabet që përdoret jashtë etiketës për humbje peshe janë tashmë në prova për Alzheimer-in dhe rezultatet priten në fund të vitit 2025.

Cummings, i cili kryeson këto prova, tha se ekzistojnë arsye të besueshme për të menduar se ilaçi do të jetë efektiv duke reduktuar inflamacionin, i cili është “një pjesë themelore e sëmundjes”.

Ai bëri thirrje për përfshirje më të madhe të vendeve me të ardhura të ulëta dhe të mesme në provat klinike, për të rritur njohuritë mbi efektet e ilaçeve në popullata të ndryshme dhe për të shtuar kapacitetet shkencore dhe njohuritë mbi demencën në ato vende.

Pothuajse gjysma e rasteve të demencës mund të parandalohen, sugjeron një studim.

A mund të ketë një kurë për Alzheimer-in?

“Është e vështirë,” tha Cummings.

“Ne kemi mjaft njohuri për të manipuluar biologjinë dhe procesin fillestar të saj, prandaj besoj se, brenda jetës sime ose ndoshta pak më tej, pasi nuk jam i ri do të mund të kontrollojmë proceset që nxisin sëmundjen, duke e parandaluar kështu zhvillimin e saj në tru,” shtoi ai.

Ekspertët besojnë se 40% e rasteve të Alzheimer-it mund të parandalohen tashmë duke trajtuar faktorët kryesorë të rrezikut, si pirja e duhanit, konsumimi i alkoolit dhe ndotja e ajrit.

“Çmimet duhet të ulen që vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme të “mendojnë qoftë edhe për mundësinë” e përballimit të ilaçeve që mund të ndryshojnë rrjedhën e sëmundjes së Alzheimer-it”, tha Barbarino”

Qasjet gjithashtu duhet të ndryshojnë, shtoi ajo, duke theksuar: “Kur flas me ministritë e shëndetësisë në disa vende më të varfra, më thonë se nuk kanë demencë në vendin e tyre, gjë që sigurisht nuk është e vërtetë.” /Katror.info