Prishtina u bë arenë e një eksplorimi arkitektonik të veçantë. Studentë, arkitektë të rinj dhe qytetarë të interesuar u bashkuan në një ecje në kuadër të Festivalit të Arkitekturës organizuar nga Iniciativa MODERNe, që synon dokumentimin, vlerësimin mbrojtjen dhe promovimin e trashëgimisë moderne të arkitekturës në Kosovë.
Sipas Arta Januzi Cana, bashkëthemeluese e organizatës MODERNe, ky festival, që po mbahet nëpër qytete të Kosovës, ka krijuar edhe një hapësirë dialogu mbi sfidat urbane.
“Këtë vit është edicioni i parë me shpresë që të shndërrohet në një edicion shumëvjeçar tradicional dhe kemi përfshi shumë aktivitete që me forma të ndryshme t’i arrijmë këto objektiva (dokumentimin, vlerësimin mbrojtjen dhe promovimin e trashëgimisë moderne të arkitekturës në Kosovë), në mënyrë që të rrisim debatin ndërprofesional, por edhe më gjerë në publik rreth trashëgimisë që ne e kemi fatin të trashëgojmë, domethënë të njoftohemi për rolin e këtyre ndërtesave, me asaj memorie kolektive që ne e kemi si të rritur këtu dhe rrjedhimisht dhe të rrisim vetëdijen mbi vlerën që na e trashëgojnë faktikisht, “ u shpreh ajo.
Mundesh me e lexu edhe…
Ky Festival që u mbështet edhe nga Fakulteti i Arkitekturës dhe nga Asociacioni i Arkitektëve të Kosovës, po synon të sjellë të kaluarën dhe rëndësinë e ndërtesave të periudhës moderne në memorien kolektive, për të dhënë ide mbi transformimin arkitektonik, se si ato i janë adaptuar nevojave nëpër periudha të ndryshme.
“Ne veçse kemi fillu para disa ditëve duke i prezantu disa rezultate të punëtorive që i kemi zhvillu me studentë prej disa muajsh. Në ato punëtori i kemi trajtu mundësitë e riadaptimit të ndërtesave të kësaj periudhe, periudhës moderniste dhe konkretisht e kemi marrë rastin e Pallatit të Rinisë, ku grupe të studentëve të profileve të ndryshme, jo vetëm të arkitekturës kemi pasë edhe sociologë të ndryshëm, kemi arritë që me metoda të ndryshme, me metodologji të ndryshme të prezantojmë mënyra dhe propozime të qasjes së adaptimit të kësaj ndërtese për nevojat e sotme duke mos e cënu atë vlerën trashëgimore që e ka”, thotë Arta.
Festivali bashkoi profesionistë, arkitektë, studentë, qytetarë e shumë të tjerë, në një diskutim mbi arkitekturën, planifikimin dhe sfidat urbane në Kosovë.
‘’Kemi vazhdu me aktivitete në disa qytete, në Mitrovicë, në Pejë dhe në Prizren ku janë shfaqur tre dokumentarë, të cilët tregojnë historinë dhe narrativën e disa ndërtesave të periudhës moderniste. Kemi hapë edhe mundësinë të komunikojmë edhe domethënë të dalim jashtë asaj rrezes së profesionistëve, po kemi ftu në bashkëpunim me organizata joqeveritare të këtyre qyteteve, të ftojmë edhe njerëz që të na afrohen dhe të diskutojmë hapur mbi memorien mbi ndikimin që këto ndërtesa kanë pasë mbi përceptimin e tyre…’’
Aktivitetet e festivalit përfshijnë edhe një shëtitje në këmbë nëpër disa ndërtesa ikonike në Prishtinë. Pjesëmarrësit e kësaj ecjeje u njoftuan me të pathënat rreth transformimit dhe rolit të këtyre ndërtesave, marrë parasysh zhvillimet sociale, ekonomike, kulturore edhe politike përgjatë dekadave, deri tek ajo që trashëgojmë sot.
“Kemi pasë një thirrje të cilës i janë përgjigjur shumë studentë shumë të interesuar dhe kjo është një rast shumë i mirë që të njihemi pak mbi karakteret e këtyre ndërtesave duke i vizitu, duke pa, duke dëgju fakte mbi të cilat ato janë ndërtu relacionin e tyre në ndërtimin e Qendrës Urbane të Prishtinës, por, në të njëjtën kohë, duke dëgju pak edhe për ato të pathënat mbrapa këtyre pikave kryesore, historisë nëpër të cilat kanë kalu gjatë ndërtimit të tyre, dëmeve të interpretuara apo të arriturave që interpretohen, kësisoji krijoi pak një relacion më të afërt edhe për të interesuarit, sidomos për studentët se ka shumë dallim kur dëgjojmë për ndërtesa nëpër literaturë, duke mos i ndërlidhur me historinë përreth, ndërsa në këtë rast ne arrijmë që të krijojmë një lidhje edhe më emocionale edhe më interesante se e kuptojmë pak atë indin urban që është ndërtuar në këtë periudhë”, thotë Arta.
Arkitektja Albina Morina, parë nga prizmi profesional, foli rreth ndikimit të arkitekturës moderne në identitetin urbanistik të kryeqytetit.
“Një festival si ky patjetër që është shumë i rëndësishëm, se jo vetëm me u marrë me objekte që janë më të vjetra duke filluar 200 -300 apo 400 vite, po edhe kjo e periudhës moderne, sepse deshtëm – s’deshtëm, është një periudhë që e karakterizon Kosovën, dhe jo gjithmonë në mënyrë të keqe… edhe pse është e kuptueshme për njerëzit se kanë njëfarë nostalgjie, po edhe, le të themi, urrejtje për këto objekte. Unë si arkitekte normal e shoh interesin ma gjërë sepse e shoh një vlerë arkitektonike, por edhe njerëzit tjerë duhet me u fokusu në historinë që e ka ky popull. Qysh ndryshe mundet me u tregu nëse jo me dokumentim dhe me hulumtim të këtyre objekteve sepse është një histori shumë e madhe për neve, kështu që ruajtja, dokumentimi, promovimi i këtyre objekteve është patjetër shumë i rëndësishëm për neve”, u shpreh Albina.
Ndërkohë, Ikre Spahija, studente e arkitekturës, e sheh këtë festival si një mundësi për të mësuar nga praktikat më të mira dhe për të kuptuar ndikimin e kësaj arkitekture në ditët e sotme.
“Është një nismë e rëndësishme për reflektimin e këtyre ndërtesave moderne që veç kanë hyrë në trashëgiminë e Kosovës. Jemi këtu në udhëheqjen e Bekim Rankut (ciceron), në të cilat veç jena njoftu më afër me potencialet që kanë pasë këto ndërtesa, analizën më të hollësishme, konceptet, ama personalisht për vete më dha një ndjenjë të dyfishtë, se përveç admirimit që e kam marrë për këto ndërtesa, se çfarë sfide e kemi në ditë sotme për me i mbajtë këto gjallë”, u shpreh Ikre.
Ky festival ka nisur në shkurt, dhe planifikon të përmbyllet në prill, ku për gjashtë ditë aktivitete, sjellë agjenda të larmishme që ngërthejnë njohje, diskutim dhe novacion mbi arkitekturën moderne kosovare, dhe gjithashtu inkurajon edhe të rinjtë të jenë pjesë aktive në krijimin e një qyteti më funksional. /Katror.info
Edicionin e #76 të plotë e gjeni këtu! 🙂
Përgatiti:
