Institucioni kërkimor prej 800 milionë funtesh në Mbretërinë e Bashkuar mbështet projektin që mund të çojë në terapi radikale për zgjatjen e jetës së njeriut.
Rasti kurioz i bletës mbretëreshë ka bërë prej kohësh që shkencëtarët të pyesin veten nëse kreu i kosheres fsheh sekretin e një jete të gjatë dhe të shëndetshme.
Ndërsa bletët mbretëresha dhe ato punëtore kanë gati të njëjtin ADN, mbretëreshat gëzojnë atë që mund të quhet privilegj mbretëror. Ato janë më të mëdha, pjellore gjatë gjithë jetës dhe jetojnë për vite me radhë, krahasuar me punëtoret, të cilat jetojnë vetëm disa muaj në rastin më të mirë, shkruan The Guardian, përcjell Katror.info
Tani, studiuesit po përgatiten të thellohen në biologjinë e bletëve me shpresën se duke kuptuar çfarë i bën bletët mbretëresha të lulëzojnë, do të mund të hapin rrugën për terapi radikale që zgjasin jetën e njeriut dhe vitet tona pjellore.
Mundesh me e lexu edhe…
Ky projekt ambicioz është në zhvillim nga Agjencia për Kërkime dhe Shpikje të Avancuara (Advanced Research + Invention Agency), një institucion qeveritar i Mbretërisë së Bashkuar, mbështetur me 800 milionë funte për të financuar kërkime me rrezik të lartë, por me shpërblim të madh—që mund edhe të dështojnë, por që nëse kanë sukses, mund të riformësojnë shoqërinë.
“Janë pikërisht këto ide të çmendura që kanë potencialin të jenë vërtet transformuese për jetën e të gjithëve,” tha Yannick Wurm, një nga tetë drejtorët e programeve të shpallur nga Aria të hënën. Wurm, një ish-profesor i gjenomikës evolucionare dhe bioinformatikës në Queen Mary University of London, do të mbikëqyrë projektet që studiojnë bletët, grerëzat, milingonat dhe termitet për përfitime për njeriun.
“Nëse arrijmë t’i çkodojmë dhe t’i analizojmë në mënyrë të kundërt mënyrat se si natyra i ka zgjidhur këto sfida për to, kjo mund të jetë transformuese për ndaljen e plakjes, pjellorinë njerëzore, transportin e organeve dhe ofrimin e mënyrave të reja për të luftuar sëmundjet,” tha ai.
E konsideruar si ide e Dominic Cummings, ish-këshilltar kryesor i Boris Johnson, Aria është frymëzuar nga Agjencia e Projekteve të Avancuara të Mbrojtjes, Darpa. Kjo agjenci amerikane njihet për punën themelore në fusha të ndryshme të teknologjisë, nga interneti dhe GPS-i te avionët e padukshëm për radarët dhe Siri, asistenti virtual i Apple.
Aria shpalli grupin e parë të drejtorëve në vitin 2023, duke nisur projekte kërkimore mbi sigurinë e inteligjencës artificiale, robotët e shkathët, bimët sintetike dhe një ndërfaqe të avancuar tru-kompjuter që po testohet në Shërbimin Shëndetësor Kombëtar të Mbretërisë së Bashkuar (NHS). Agjencia u jep drejtorëve lirinë të financojnë rreth 50 milionë funte kërkime në fusha spekulative dhe pak të eksploruara.
Bletët e reja mbretëresha çiftëzohen gjatë fluturimit dhe ruajnë spermën nga shumë meshkuj në një organ të quajtur spermatekë. Më pas, gjatë gjithë jetës së tyre, mbretëreshat lëshojnë spermën për të fekonduar vezët. Në kosheren e bletëve, punëtoret ushqejnë mbretëreshën me xhel mbretëror, një sekrecion të pasur me lëndë ushqyese dhe vitamina, që mendohet se kontribuon në jetëgjatësinë e saj, së bashku me antioksidantë specifikë dhe mikroorganizmat e zorrëve. Vitin e kaluar, shkencëtarët arritën të zgjasin jetën e bletëve punëtore duke u transplantuar atyre mikroorganizmat e zorrëve nga mbretëreshat.
Projekte të tjera të Aria-s synojnë të zëvendësojnë plastikën me materiale të programueshme të frymëzuara nga natyra; të shfrytëzojnë energjinë nga atmosfera për të mundësuar fluturime potencialisht të pafundme dhe të gjejnë mënyra për të manipuluar sistemin imunitar të lindur – vijën e parë mbrojtëse të trupit – për të luftuar sëmundjet infektive, kancerin dhe gjendjet autoimune.
Ivan Jayapurna, i cili iu bashkua Aria-s nga Universiteti i Kalifornisë, Berkeley, dëshiron të revolucionarizojë prodhimin e materialeve dhe të zëvendësojë plastikën me alternativa të qëndrueshme, të frymëzuara nga natyra. Pas epokës së gurit, bronzit dhe hekurit, ai beson se tani jemi në epokën e plastikës – dhe është koha të kalojmë më tej.
“Plastika është shembulli më i mirë për të ilustruar se si duket një material modern i dëmshëm, por në të vërtetë është koha të rimendojmë se si i krijojmë të gjitha materialet, jo vetëm plastikën.” Materiale më “bio-harmonike” do të ishin rezistente, adaptive, vetë-shëruese dhe të qëndrueshme, shtoi ai.
Çdo program i Aria-s zgjat nga tre deri në pesë vjet, por shumë prej tyre do të kërkojnë më shumë kohë për të dhënë rezultate. “Shpesh i përshkruajmë programet tona si dërgimin e një sinjali ndezës, për të treguar se diçka është e mundur këtu,” tha Pippy James, drejtoreshë e produktit në Aria. “Nuk është e thënë që në fund të atij programi specifik të kemi arritur versionin e së ardhmes.
“Duhet të ndihemi shumë rehat me dështimin. Mund të ndodhë që njëra nga gjërat që financojmë të bëhet interneti i radhës – dhe të gjitha dështimet dhe mësimet përgjatë rrugës të na kenë çuar në atë pikë.”/The Guardian/Katror.info
Përgatiti:
