Mehmet Gjevori, i lindur në Elbasan (1910), ishte një figurë e rëndësishme që ka luajtur rol të madh në hapjen e shkollave shqipe. Tërë jetën ia kushtoi zhvillimit të arsimit dhe përhapjes së dijes në Kosovë gjatë viteve 1941-1951, por edhe më vonë.
Ai ishte pjesë e grupit të parë me rreth 300 arsimtarë që ministri i atëhershëm i Arsimit, Ernest Koliqi, i dërgoi në Kosovë gjatë viteve 1941-1942. Të gjithë këta mësues të kualifikuar e me përvojë shërbyen për katër vjet, deri në përfundim të Luftës së Dytë Botërore (deri më 28 nëntor 1944). Pas kësaj, u hap edhe shkolla e parë e mesme më 12 dhjetor 1941.
Mehmet Gjevori ishte ndër mësuesit e parë të shkollës fillore “Abdyl Frashëri” të Prizrenit dhe njëkohësisht drejtor i parë i kësaj shkolle. Qysh në fillim të punës së tij si mësues, duke qenë se kishte përvojë në fushën e arsimit (më parë kishte shërbyer si mësues në Burrel), ai u emërua instruktor i Inspektorisë së Arsimit të Qarkut të Sharrit në vitet 1941-1942 nga inspektori i arsimit, Beqir Spahiu. Ky qark përfshinte Suharekën, Rahovecin dhe Dragashin.
Përveç angazhimit në shkollat fillore, Gjevori dhe arsimtarët e tjerë luajtën një rol të madh edhe në mësimin e shkrim-leximit të të rriturve. Kurset e alfabetizimit u mbajtën vullnetarisht dhe morën përmasa të gjera. Këto kurse vazhduan edhe pas Luftës së Dytë Botërore, nga viti 1945 deri në 1950, kur u hapën shkolla shqipe në Mitrovicë, Gjilan, Viti, Kamenicë, Podujevë e shumë vende të tjera.
Si autor i abetares së parë shqipe në Kosovë, Mehmet Gjevori me përkushtim të rrallë shpërndau shkronjën shqipe gjithandej nëpër Kosovë, pat thënë ish presidenti Fatmir Sejdiu.
Përveç kontributit në mësimdhënie dhe hartimin e abetares së parë në Kosovë më 1946, Gjevori pati një rol të rëndësishëm edhe si redaktor dhe lektor në gazetën “Rilindja”:
“Krahas detyrës kryesore si redaktor i botimeve kam bërë edhe detyrën e lektorit në gazetën Rilindja. Para dite punoja në Redaksinë e Botimeve, kurse pasdite në redaksinë e gazetës Rilindja… Kontrolloja gjuhësisht shkrimet e gazetës që do të jepeshin për botim.”
Për kontributin e tij, ai u dekorua si në Kosovë ashtu edhe në Shqipëri, duke marrë medalje nga presidentët Ibrahim Rugova dhe Sali Berisha:
“Nga të gjitha dekoratat që kam marrë deri më tani, unë veçoj këtë të Presidentit të Kosovës, Dr. Ibrahim Rugovës, dhënë më 10 qershor 2003, si dhe medaljen e artë ‘Naim Frashëri të klasit I’ të Kryetarit të Republikës së Shqipërisë, Dr. Sali Berishës, dhënë në Tiranë, më 11 prill 1994, për shërbimin në shkollat shqipe në Shqipërinë Veriore e Lindore, jashtë kufijve politikë të vitit 1913 të shtetit shqiptar.”
Gjatë një vizite në Kompleksin Memorial Adem Jashari në Prekaz, ai kujtoi misionin e tij në Kosovë:
“Unë Mehmet Gjevori nga Elbasani, por tani që gjendem në Kosovë, prej vitit 1941, kur erdhëm rreth 350 mësues nga Shqipëria dhe hapëm shkollat e para në gjuhën amtare në të gjitha viset e Kosovës, në vitet 1945-47 kam pas ardhur në disa shkolla të Drenicës dhe i kam pas udhëzuar mësuesit e parë të rinj, një ndër ta ka qenë edhe babai i heroit Adem Jashari, Shaban Jashari.”
Me një jetë të gjatë e të përkushtuar ndaj arsimit, Mehmet Gjevori mbetet një emër i pavdekshëm në historinë e shkollës shqipe në Kosovë./Katror.info
Përgatiti:
