Është vlerësuar të shitej rreth 142 mijë euro. Por ajo që “Sotheby’s” e quan ankandi i parë i një vepre arti nga një robot humanoid e goditi çekanin për gati 1.1 milion euro në New York.
Piktura 2.2 metra e lartë e krijuar nga roboti “Ai-Da” titullohet “A.I. Zoti. Portreti i Alan Turing”. Vepra portretizon shkencëtarin dhe matematikanin pionier të kompjuterëve, i cili u lavdërua si “njeriu që theu kodin nazist”, por më vonë u fye si një burrë homoseksual.
“Portreti im i Alan Turing në këtë 70-vjetor të vdekjes së tij, është një nderim për një nga mendimtarët më të thellë në historinë e teknologjisë dhe inteligjencës artificiale” ka thënë “Ai-Da”, një robot i feminizua. “Ai-Da” është një humanoid jashtëzakonisht i avancuar që krijon vepra arti me duart e veta. Të paraqitura në Bienalen e Venecias 2022, pikturat e “Ai-Da” të legjendave të muzikës pop nga Diana Ross te Billie Eilish u ekspozuan gjithashtu në Festivalin e Glastonburyt po atë vit.
Mundesh me e lexu edhe…
Një person që u befasua nga ngjarjet e ankandit në Londër është Henrik Hanstein, kreu i shtëpisë së ankandeve “Lempertz” në Gjermani dhe president i Federatës Evropiane të Ankandeve.
“Nuk e prisja këtë”, tregoi ai. “Arti i AI krijohet nga makina… kompjuterë që punojnë me të dhëna nga vepra të tjera arti. Më duket shumë e vështirë”.
Ndërsa artisti robot “Ai-Da” ka tronditur botën e artit me portretin e tij të matematikanit Alan Turing, humanoidi i ngjashëm me jetën është emëruar vetë sipas matematikanes britanike Ada Lovelace (1815-1852) dhe u zhvillua në Universitetin e Oksfordit në 2019.
Roboti femëror ka kamera në sytë e saj, krahë robotësh dhe gjithashtu mund të flasë falë mjeteve të gjuhës së AI. Makina e kontrolluar nga algoritmi ka krijuar tashmë disa vepra arti, duke përfshirë një portret të Mbretëreshës Elizabeth II. Për tablonë e Alain Turing (1912-1954), pikturoi disa piktura të tjera që u bashkuan për të formuar një tablo të re.
Derisa çmimi rekord për veprën shënon një pikë kthese në historinë e artit bashkëkohor, sipas “Sotheby’s”, drejtuesi i ankandit të artit Hanstein është shumë më skeptik. “Shuma shtatëshifrore sigurisht që raportohet në mbarë botën”, tregoi ai. “Por ju nuk duhet ta mbivlerësoni atë. Mund të jetë një rast”. “A është art?” pyeti Aidan Mellor, drejtor i “Ai-Da Robot Studio” që krijoi artistin, në një intervistë për “Reuters”. “Epo kjo varet nga audienca për të vendosur”
Për Mellor, projekti në vend të kësaj eksploron “fillimin” e asaj që ai e quan “revolucioni i katërt industrial”. Hanstein nuk dëshiron të përjashtojë plotësisht mundësinë që veprat e krijuara nga AI mund të jenë art edhe nëse ai nuk beson se një muze do të ekspozonte vepra të tilla.
“Nuk duhet të harrojmë se artistët kanë përfituar gjithmonë nga mundësitë dhe teknikat e fundit”, ka thënë drejtuesi i ankandit. “Nëse ishte nga druri në kanavacë, nga bakri në letër dhe sot pelhurë”.
Arti është shpesh përpara kohës së tij, vuri në dukje ai. “Ky ishte gjithashtu rasti kohët e fundit me NFT-të. Kjo është arsyeja pse pati një zhurmë dhe çmime të çmendura”. Vetëm pak vjet më vonë, tregu për NFT-të është i vdekur dhe “lajm i vjetër”.
Kur bëhet fjalë për artin e AI, Hanstein bën thirrje për durim dhe në të njëjtën kohë kërkon kujdes. “Duhet të lejosh eksperimente”, beson ai. “Tregu i artit është shumë kritik. Koleksionistët dhe kuratorët e njohin cilësinë shumë shpejt”. Por kush zotëron në të vërtetë një vepër arti të krijuar nga AI? Programuesi? Ofruesi? Apo artistët që përdorën AI? Ekspertët e të drejtave të autorit kanë debatuar prej kohësh këtë çështje. Çështja e autorësisë është thelbësore për tregun e artit. Dhe vepra arti që është e panënshkruar, në rastin e një vepre të AI, “është më e vështirë për t’u shitur”. Për Hanstein, problemi është i qartë: “Dora mungon”. “Unë dyshoj nëse një kompjuter mund të jetë aq kreativ sa një artist që është përpara kohës së tij”, ka thënë shitësi i artit. “Por jam i lumtur që jam i befasuar”. /DW/Katror.info
Përgatiti:
