Në një atmosferë të ngrohtë dhe plot frymëzim në Prishtinë u publikua libri “Riprodhimi shoqëror me punë dhe kafe: Monografi e punës dhe shoqërimit të grave fshatare para, gjatë dhe pas luftës në Kosovë” nga Liridona Sijarina.
Ky libër përveç përmbledhjes së rrëfimeve dhe hulumtimeve, është edhe një thirrje për të njohur dhe vlerësuar kontributin e grave të fshatrave të Kosovës në shoqëri.
Liridona ka punuar me një grup të gjerë grash, të cilat përmes rrëfimeve të tyre sjellin një pikëpamje të qartë të jetës, të sfidave dhe të ndikimeve të mëdha që kanë ato në strukturat shoqërore dhe ekonomike të vendit.
Me përkushtimin e saj të gjatë mbi një vit për ta shkruar kë libër, Liridona ndau me ne përvojat dhe kujtimet që lidhen me to, duke theksuar se puna dhe shoqërimi i grave mes vete janë pjesë e thellë e jetës rurale në Kosovë.
“ Ajo se çka unë jam befasu, ka qenë me pa thellësinë e përjetimeve dhe të mendimeve që gratë i kanë për krejt procesin të cilin e kanë kalupërgjatë luftës. Shumica e grave me të cilat unë kam folur, janë të pakënaqura me mënyrën se qysh Kosova është ristrukturuar në mes të luftës, sidomos në atë se qysh e kanë ndikuar qatsolidaritetin që ato e kanë pasur para luftës në katunde, duke qenë që ato i mbajnë mend njëorganizim shoqëror që ka qenë shumë më barazimtar, që pak a shumë të gjithë kanë qenë në një klasë të njëjtën gjë që ka ndryshu mas lufte, duke qenë që ka ndodhë njëfarë krijimi shumë më i madhi i hendeqeve në mes të të klasav. Një pjesë ka mbetur shumë e varfër, ndërsa një pjesë e caktume e popullatës është pasuru.”, tha ajo.
Sipas Liridonës, ky ka qenë një nga aspektet me tëcilat gratë nuk janë të kënaqura, meqë mendojnë se shoqërimi mes tyre para lufte ka qenë mëdomethënës, ndërsa në periudhën pas vlerat duket se kanë rënë.
Gjatë prezantimit, Liridona shpjegoi se përmes këtij libri synon të përçojë përvojat e grave që jetojnë në fshatra dhe t’i nxjerrë në pah kontributet e tyre të jashtëzakonshme, shpesh të nënvlerësuara.
Ajo tregoi për procesin e hulumtimit dhe organizimin e punës së tyre, ku ritualet e përditshme dhe takimet rreth kafesë shfaqen si elemente thelbësore për mirëqenien e komunitetit. Ndërsa shprehet se me këtë libër ka kthyer në fokus shtëpinë si hapësirë të rëndësishme hulumtuese.
“Unë mendoj që në hulumtimet e shumta që janë bo në Kosovë, shtëpia zakonisht është injoru si hapësirë dhe nuk shihet si hapësirë publike, për shkak që ne e shohim si terren politik dhe publik veç ata se çka ndodh në këtë hapësirën De Juro – politike edhe dinamikat të cilat kanë ndodhë në shtëpi edhe shpia është njëfarë terreni kryesor ku bëhet riprodhimi shoqëror, për shkak që jo veçse bëhet riprodhimi biologjik, po edhe prodhohet shoqëria me krejt vlerat e saja dhe strukturat. Po kjo çuditërisht nuk është që e ka marrë interesin hulumtues, e unë kam dashtë me e kthyvëmendjen drejt shtëpisë, edhe për me i hulumtuedhe ato gra të cilat nuk kanë dalë, po them domosdoshmërish, në hapësira publike edhe me pa çfarë lloj dinamikash janë zhvillu në shtëpi dhe qysh kjo e ka informu atë se qysh është bër gjinia”, theksoi ajo.
Liridona thotë se ajo që ka vënë re te gratë që jetojnënë zonat rurale, është se gjithçka sillet rreth shtëpisë.
“Për shembull, në katune një pjesë e madhe e jetës së grave ka qenë pikërisht e bërë me rreth hapësinave të shtëpisë edhe krejt ritualet e kafesë edhe punën të cilën ato e kanë bërë, është sjellë rreth shtëpisë edhe ato janë të rëndësishme për me kuptu se çfarë regjimi të gjinisë kemi pasëedhe çfarë regjimi të gjinisë vazhdojmë me pasësot. Kështu kanë qenë, këto janë edhe pozicionon politike feministe, për shkak që ne e shohim shtëpinë si terren të rëndësishëm të shtetit, të strukturës edhe prej aty duhet me u nis hulumtimet, të cilat e shohin gjininë dhe i shohin dinamikat shoqërore”, u shpreh tutje ajo.
Pas prezantimit të Liridonës, dhe diskutimit hapës, ngjarja u bë edhe më domethënëse me diskutimin e hapur nga publiku. Pjesëmarrësit patën mundësinë të ndanin mendimet dhe përvojat e tyre, duke e kthyer ngjarjen në një bisedë sa të ngrohtë po aq dhe të ndjeshme për rëndësinë e organizimit të punës dhe rolit të grave në hapësirat rurale.
Libri është një kontribut në studimet feministe dhe është konceptuar si një thirrje për studiuesit dhe aktivistët e rinj që të hulumtojnë më tej tema të ngjashme, ndërsa ofron një frymëzim për të gjithë ata që duan të kuptojnë më mirë dhe të promovojnë të drejtat dhe mundësitë e barabarta për gratë në të gjitha hapësirat shoqërore.
“Unë mendoj dhe shpresoj që libri ka me pasë një rezonim të aktivistëve politikë për me pa ndoshta me mujt me e analizu gjendjen e dhe raportet gjinore në një lens shumë ma të nuancumedhe ma kritik. Mendoj që libri ofron një fotografi goxha dinamike, ku raportet gjinore nuk janë shumë, nuk janë fikse edhe kanë dallu edhe dallojnë edhe janë të ndërtume edhe mbi marrëdhënie hierarkike. E mendoj që Lëvizja Feministe mundet me përfitu prej një këndvështrimi të tillë, për shkak që edhe e bën lëvizjen tonë më të informume me dije të cilat janë të kontekstualizume po edhe na ndihmon për me projektu ose me bo projekte të cilat janë ma gjithëpërfshirëse dhe të cilat e kanë edhe këtë grupin e grave të vjetra brenda diskursit dhe projektit të vet politik”, u shpreh Liridona.
Liridona është aktiviste feministe që për shumë vjet ka punuar në avancimin e drejtësisë shoqërore dhe barazisë gjinore në Kosovë. Me këtë libër Liridonabëhet ndër të parat që i sjell publikut kosovar një studim dhe hulumtim të drejtpërdrejt gjinor në gjuhën shqipe, duke lehtësuar botëkuptimin feminist që si bazë niset nga shtëpia. /Katror.info
Edicionin e #67 të plotë e gjeni këtu! 🙂
Përgatiti:
