Në shekullin e 19-të, hekurudha ndryshoi mënyrën e udhëtimit të njerëzve dhe u bë një simbol i modernizimit. Shekulli i radhës u përkiste makinave dhe aeroplanëve – por në fund të mijëvjeçarit të fundit dhe veçanërisht në fillim të atij të ri, trenat janë kthyer në modë. Këtë herë si makineri super të shpejta, moderne dhe komode që mund të përshkojnë distanca prej qindra kilometrash në vetëm një ose dy orë.
Trenat e shpejtë “lindën” në Japoni, kur në agimin e Lojërave Olimpike në vitin 1964 nisi të qarkullonte treni i famshëm “Shinkansen”. Seria e parë (0) e trenave tashmë të famshëm udhëtoi deri në 210 km/h dhe udhëtimi me tren nga Tokio në Osaka u shkurtua nga gjashtë orë e gjysmë në vetëm tre orë e 10 minuta. Për një kohë të gjatë, japonezët dominuan hekurudhën e shpejtësisë së lartë, më pas francezët iu bashkuan garës me TGV-në e tyre dhe vendet e tjera të Evropës Perëndimore pasuan, me Kinën që moridominimin total në shekullin e 21-të.
Si një tjetër superfuqi globale, Kina nisi linjën e parë hekurudhore të shpejtësisë së lartë në 2003 dhe deri në fund të vitit të kaluar, rrjeti i saj hekurudhor me shpejtësi të lartë është rritur në 42,000 kilometra, që është rreth dy të tretat e të gjitha linjave hekurudhore të shpejtësisë së lartë në botë. Deri në vitin 2035, plani i Pekinit është ta rrisë atë rrjet në 70,000 kilometra. Vetëm për hir të krahasimit, vendi tjetër në listë, Spanja, aktualisht ka rreth 4000 km linja të shpejtësisë së lartë.
Në këtë tekst, kemi veçuar 10 trenat më të shpejtë në vitin 2023.
Për më tepër, ne nuk do t’i renditim trenat këtu edhe sipas shpejtësisë mesatare më të lartë në një linjë (edhe pse kjo mund të duket si kategoria më e drejtë). Këtë nder e mban aktualisht treni me shpejtësi të lartë CR Fuxing, i cili udhëton në linjën midis Pekinit dhe Shangait dhe përshkon distancën prej 1302 km në 4 orë e 18 minuta, duke përfshirë ndalesat. Bëhet fjalë për një shpejtësi mesatare prej gati 303 km/h, me një shënim që në seksionin nga Pekini në Nanjing (1018 km) treni udhëton mesatarisht 316 km/h.
10. Trenitalia Frecciarossa 1000 (Itali): 300 km/h
Treni, i quajtur zyrtarisht ETR1000, është i njohur për publikun si “Shigjeta e Kuqe”, është zhvilluar bashkërisht nga Hitachi Rail Italy dhe Alstom, dhe është në funksion për operatorin shtetëror hekurudhor italian Trenitalia. Përveç në Itali, treni qarkullon edhe në Spanjë.
ETR1000 ka tetë vagonë në të cilët mund të transportojë 457 udhëtarë dhe në linjat e tij arrin shpejtësinë maksimale prej 300 km/h. Ky tren është projektuar për një shpejtësi maksimale prej 400 km/h, dhe gjatë testimit në vitin 2015, ai arriti një shpejtësi prej 389 km/h.
9. Korail KTX-Sancheon (Koreja e Jugut): 305 km/h
Treni i shpejtësisë së lartë koreano-jugore KTX-Sancheon u ndërtua nga kompania vendase Hyundai Rotem dhe mori emrin e një lloji peshku. Secili prej trenave mund të transportojë deri në 363 udhëtarë, dhe shpejtësia maksimale e tij është 305 km/h.

Hyundai Rotem ka zhvilluar tashmë një prototip të gjeneratës së re të trenave, HEMU-430X, i cili arriti një shpejtësi prej 421 km/h në teste. Prodhimi serik i një modeli të bazuar në këtë prototip, i quajtur EMU-320, është duke u zhvilluar. Së shpejti duhet të fillojë të lëvizë në linja të rregullta me një shpejtësi maksimale operimi prej 320 km/h.
8. Renfe AVE 103 (Spanjë): 310 km/h

Këta trena janë prodhuar nga Siemens dhe përdoren nga operatori shtetëror hekurudhor i Spanjës Renfe në linjat e famshme AVE me shpejtësi të lartë. Ju kujtojmë se ky është një vend që mund të mburret me rreth 4000 km linja hekurudhore me shpejtësi të lartë, me vetëm Kinën që rreshtohet para Spanjës. Ndoshta linja më e famshme është ajo mes Barcelonës dhe Madridit, e cila është 621 km e gjatë. Në të, treni i serisë S103 arriti një shpejtësi prej më shumë se 400 km / orë në prova, dhe shpejtësia maksimale operacionale është e kufizuar në 310 km / orë. Treni mund të strehojë deri në 404 udhëtarë.
7. ONCF Al Boraq (Marok): 320 km/h

Maroku ndërtoi linjën e parë dhe deri tani të vetm hekurudhore me shpejtësi të lartë në Afrikë (Egjipti po përgatit të dytën) dhe nuk kurseu asnjë shpenzim. Rruga 323 km e gjatë ndërmjet Tangierit dhe Kazablancas drejtohet nga Al Boraq, duke vënë në dukje se “vetëm” 186 km midis Tangier dhe Kenitra është me të vërtetë një linjë e re në të cilën treni Euroduplex Alstom Avelia (kapacitet për 533 udhëtarë) mund të arrijë një shpejtësi prej 320 km/h. Pjesa tjetër e linjës është një hekurudhë ekzistuese e përmirësuar.
6. JR Shinkansen (Japoni): 320 km/h
Treni i famshëm edhe sot është sinonim i hekurudhave të shpejta, dhe ndoshta edhe më shumë për – përpikmërinë. Sot, Japonia krenohet me pothuajse 3000 km linja të shpejtësisë së lartë, dhe më e famshmja është ajo midis Tokios dhe Osakës, Tokaido Shinkansen, në të cilin janë transportuar më shumë se 6.4 miliardë udhëtarë që nga fillimi i tij (1964). Është një rrugë shumë e ngarkuar, e cila në të ardhmen duhet të lehtësohet nga Chuo Shinkansen i përmendur në fillim të tekstit, një maglev ultra i shpejtë që lëviz me më shumë se 500 km/h.
Aktualisht, trenat më të shpejtë japonezë janë seritë E5 dhe H5 të prodhuar nga Hitachi Rail dhe Kawasaki Heavy Industries, dhe shpejtësia e tyre maksimale e funksionimit është 320 km/h. Të dy lëvizin në linjat Tohoku Shinkansen dhe Hokkaido Shinkansen (kjo e fundit është një variant i trenit të përshtatur për mot jashtëzakonisht të ftohtë, kushte të pafavorshme dhe borë).
5. SCNCF TGV (Francë): 320 km/h

Ndoshta treni më i famshëm me shpejtësi të lartë në botë pas Shinkansen është Treni Francez à Grande Vitesse (TGV). Bëhet fjalë për trenin me të cilin u lansua linja e parë e shpejtësisë së lartë në Evropë dhe që ka thyer vazhdimisht rekordet e shpejtësisë për tre dekada. Hera e fundit që e bëri këtë ishte në vitin 2007, kur TGV POS arriti një shpejtësi prej 574.8 km/h gjatë testimit, ende më e larta për një tren që lëviz në shina konvencionale (pra jo maglev). Kur bëhet fjalë për shpejtësinë maksimale të funksionimit të modeleve TGV Duplex, Réseau, POS dhe Euroduplex, ato zhvillohen deri në 320 km/h.
Është gjithashtu interesante që rrjeti TGV po zgjerohet përtej Francës në vendet fqinje – Spanjë, Itali, Gjermani, Luksemburg dhe Belgjikë. Vetë rrjeti i linjave të shpejtësisë së lartë në Francë shtrihet në rreth 2800 km dhe nga viti i ardhshëm në disa linja duhet të qarkullojë modeli më i ri TGV-M, i cili pritet të ketë një shpejtësi maksimale operimi prej 350 km/h.
4. DB ICE (Gjermani): 330 km/h

Seria e trenave Intercity-Express 3 (ICE-3) është prodhuar nga Siemens dhe Bombardier dhe përdoret nga Deutsche Bahn (DB) dhe operatori holandez Nederlandse Spoorwegen (NS). Kjo seri trenash përfshin klasat 403, 406, 407 dhe 408 të cilët njihen si ICE 3, ICE 3M, New ICE 3 dhe ICE 3neo.
Në Gjermani, këta trena zhvillojnë një shpejtësi maksimale operimi prej 320 km/h, por klasa 403 në linjën midis Frankfurtit dhe Këlnit lejohet të ecë deri në 330 km/h në rast nevoje për të kompensuar çdo vonesë. Të theksojmë gjithashtu se DB është përballur gjithnjë e më shumë me kritika vitet e fundit, kryesisht për shkak të mirëmbajtjes së pamjaftueshme të infrastrukturës, prandaj trenat e shpejtësisë së lartë shpesh nuk e zhvillojnë potencialin e tyre të plotë.
3. CR Fuxing (Kinë): 350 km/h
Dhe tani më në fund vijmë te sundimtarët e padiskutueshëm të trenave me shpejtësi të lartë, kinezët. Treni i Hekurudhave të Kinës në pronësi të shtetit zhvillon një shpejtësi maksimale operative prej 350 km/h, dhe në teste ai madje i ka kaluar 420 km/h. Këta janë trenat e parë që janë rezultat i prodhimit vendas, pasi zanati është mësuar me modele dhe teknologji të huaja. Fuxing mund të transportojë deri në 500 udhëtarë, dhe gjithashtu funksionon në linjën më të shpejtë të rregullt në botë, atë midis Pekinit dhe Shangait. Përdoret gjithashtu në shtatë linja të tjera në të gjithë Kinën, dhe së fundmi u prezantua në linjën e parë me shpejtësi të lartë në Indonezi, të ndërtuar nga Kina, midis Xhakartës dhe Bandung.
2. CR Harmony (Kinë): 350 km/h

Shumë i ngjashëm me Fuxing, Chinese Harmony gjithashtu ka një shpejtësi maksimale operimi prej 350 km/h, por kjo është arsyeja pse ai zhvilloi një shpejtësi prej 486 km/h në testet në 2010. Harmony në fakt shërbeu si një model zhvillimi për Fuxing që vazhdoi të përdorte teknologji të huaj. Në një kohë kishte akuza se Harmony po përdorte teknologji të vjedhur/kopjuar nga Shinkansen e Japonisë.
1. Shanghai Maglev
Dhe së fundi numri 1, Maglev që kalon midis Aeroportit Ndërkombëtar të Shanghait Pudong dhe Stacionit Longyang. Linja është vetëm rreth 30 kilometra e gjatë dhe është interesante se i gjithë projekti në fakt është zhvilluar nga gjermanët. Përkatësisht, ky tren fluturues është produkt i kompanive Siemens dhe ThyssenKrupp dhe linja ka filluar të funksionojë në vitin 2004. Sidoqoftë, duhet të theksohet se sot Shanghai Maglev nuk lëviz më me një shpejtësi maksimale operimi prej 431 km/h, pasi në vitin 2021 shpejtësia maksimale e tij është kufizuar në 300 km/h (mesatarisht, mbulon të gjithë rrugën me 224 km /h).
Meqë ra fjala, kinezët tashmë po mendojnë të nisin një linjë të re tregtare në vitin 2025 me një tren maglev që ata e zhvilluan vetë (i cili supozohet se arriti një shpejtësi prej 600 km/h gjatë testimit), dhe shpejtësia maksimale operacionale e të cilit është 500 km/h, me të cilën do të thyeshin të gjitha rekordet e mëparshme./Katror.info