Ndërsa shumë specie mund t’i rigjenerojnë dhëmbët e tyre, njerëzit kanë vetëm një shans për të rritur një palë dhëmbë të shëndetshëm të rritur. Kjo, deri më tani.
Shkencëtarët nga King’s College London kanë arritur të rrisin një dhëmb njerëzor në kushte laboratorike.
Dhe ndonëse kjo arritje mund të jetë ende larg nga mbushja e boshllëqeve në gojën e dikujt, studiuesit thonë se ajo po plotëson boshllëqet në kërkime, shkruan BBC, përcjell Katror.info.
Mundesh me e lexu edhe…
“Ideja për të zëvendësuar një dhëmb në mënyrë biologjike, duke e rritur atë sërish, më tërhoqi drejt Londrës dhe në King’s,” shpjegon drejtoresha e stomatologjisë rigjeneruese, Dr. Ana Angelova-Volponi.
“Duke rritur një dhëmb në një enë laboratorike, ne në të vërtetë po plotësojmë boshllëqet në njohuri.”
Një buzëqeshje perfekte është shumë e dëshiruar sot, me shumë njerëz që po i drejtohen telave apo implantëve për të arritur pamjen “alla reality TV”.
Por, mplantet mund të sjellin probleme të paparashikuara, si për pacientët ashtu edhe për dentistët që kujdesen për ta.
“Implantet kërkojnë ndërhyrje kirurgjikale invazive dhe një kombinim të mirë midis implantit dhe kockës alveolare,” shpjegon Xuechen Zhang, doktorant në vitin e fundit në Fakultetin e Stomatologjisë, Shkencave Orale dhe Kraniofaciale.
“Dhëmbët e rritur në laborator do të rigjenerohen në mënyrë natyrale, duke u integruar në nofull si dhëmbë të vërtetë.
Ata do të jenë më të fortë, do të zgjasin më shumë, dhe nuk do të kenë rrezik refuzimi nga organizmi — duke ofruar një zgjidhje më të qëndrueshme dhe biologjikisht të përputhshme sesa mbushjet apo implantet.”
Ekipi i King’s, në bashkëpunim me Imperial College London, ka arritur të prezantojë një lloj të veçantë materiali që mundëson komunikimin mes qelizave.
Kjo do të thotë se një qelizë mund t’i “thotë” një tjetre të fillojë të shndërrohet në qelizë dhëmbi — duke imituar ambientin natyral të zhvillimit të dhëmbëve dhe duke u dhënë shkencëtarëve mundësinë të riprodhojnë këtë proces në laborator.
Pasi kanë krijuar me sukses ambientin e duhur për rritjen e dhëmbëve, tani shkencëtarët duhet të gjejnë mënyrën se si t’i transferojnë ata nga laboratori në gojën e pacientit.
Dhe kjo mund të marrë ende shumë vite.
“Kemi disa ide për mënyrën se si t’i vendosim dhëmbët brenda gojës. Mund të transplantojmë qelizat e reja të dhëmbit në vendin ku mungon dhëmbi dhe t’i lëmë të rriten aty,” thotë Zhang.
“Ose, mund të krijojmë të gjithë dhëmbin në laborator dhe pastaj ta vendosim në gojën e pacientit.”
Por, cilado qoftë metoda që zgjedhin shkencëtarët, procesi fillestar nis në laborator.
Shëndeti i dobët oral mund të ndikojë në aftësinë e njerëzve për të ngrënë, folur dhe shoqëruar në mënyrë normale, dhe mund të lidhet me probleme kardiake apo infeksione nëse bakteret kalojnë në gjak. Të moshuarit janë veçanërisht të ndjeshëm.
Më shumë se gjysma e të moshuarve që jetojnë në shtëpi kujdesi kanë prishje dhëmbësh, krahasuar me 40% të personave mbi 75 vjeç që nuk jetojnë në ambiente të tilla, sipas Institutit Kombëtar për Ekselencë Klinike dhe Institutit për Ekselencë në Kujdesin Social.
Saoirse O’Toole, pedagoge klinike në prostodontikë në King’s College, thotë:
“Kjo teknologji e re e rritjes së dhëmbëve është shumë emocionuese dhe mund të jetë një pikë kthese për dentistët. A do të vijë gjatë kohës që unë të jem ende në praktikë? Ndoshta. Në kohën që fëmijët e mi të kenë nevojë për dentist? Mbase. Por në kohën e nipërve e mbesave të mi, shpresojmë.”/BBC/Katror.info
Përgatiti:
