Fizikanët teorikë Valeri P. Frolov dhe Andrei Zelnikov të Universitetit të Albertës në Kanada dhe Pavel Krtous i Universitetit të Charles në Pragë mund të kenë zbuluar hapësirë të mjaftueshme lëvizëse në ligjet e fizikës për t’ju kthyer në kohë. Shkurtesat nëpër hapësirë-kohë të njohura si vrimat e krimbave nuk janë tipare të njohura të kozmosit. Por për pjesën më të madhe të shekullit, shkencëtarët kanë pyetur veten nëse deformimi dhe thurja e relativitetit përshkruan mënyrat në të cilat valët kuantike, apo edhe grimcat e tëra, transferohen nga vendi i tyre.
Në rastin më fantastik, rikonfigurime të tilla në strukturën e Universit do të lejonin masat e përmasave njerëzore të kalojnë vitet e dritës, të kalojnë galaktikat me një rrahje zemre, ose ndoshta të lëvizin nëpër kohë aq shpejt sa mund të lëvizin nëpër kuzhinën e tyre. Të paktën, ushtrimet që eksplorojnë anën më ekzotike të sjelljes hapësirë-kohë mund të drejtojnë spekulime rreth pikës misterioze të takimit midis fizikës kuantike dhe relativitetit të përgjithshëm, raporton Science Alert, përcjell Katror.info.
Vrimat e krimbave janë në fakt më shumë sesa thjesht forma. Në jetën tonë të përditshme, ne jemi mësuar të merremi me vija njëdimensionale, vizatime dydimensionale dhe objekte tredimensionale. Disa mund t’i përkulim, formojmë dhe hapim vrima në mënyrë intuitive. Fizika na lejon t’i eksplorojmë këto ndryshime në situata që nuk mund t’i eksplorojmë në mënyrë intuitive. Në nivelin më të vogël, efektet kuantike u japin distancave dhe kohës pak hapësirë për lëvizje. Në shkallë shumë më të gjërë, hapësirë-koha mund të tkurret dhe zgjerohet në lidhje me gravitetin në mënyra që është e pamundur të vlerësohen pa një grup të tërë ekuacionesh për t’ju udhëhequr. Për shembull, duke grumbulluar një masë të mjaftueshme në një vend (duke injoruar me lehtësi çdo ngarkesë që mund të ketë ose nëse rrotullohet rreth e rrotull), hapësira-koha do të përkulet në një mënyrë që i jep asaj dy sipërfaqe të jashtme. Çfarë i lidh ato? Vrima e krimbit.
Mundesh me e lexu edhe…
Lënda nuk do të mund të lëvizte përmes kësaj strukture matematikore, megjithëse disa dyshojnë se objektet në të dyja anët do të ngatërroheshin dhe do të mbeten të lidhura. Për dekada, ka pasur një kërkim për skenarë – të mundshëm dhe thjesht teorikë – që mund të lejonin efektet kuantike, madje edhe grimcat e tëra, të udhëtojnë nëpër forma ekzotike të hapësirë-kohës të padëmtuara.
Propozimi i shtrembërimit të kohës së Frolov, Krtous dhe Zelnikov përfshin atë që njihet si një krimb unazë, i cili u përshkrua për herë të parë në vitin 2016 nga Gary Gibbons, një fizikant teorik në Universitetin e Kembrixhit dhe Mihail Volkov, një fizikant në Universitetin e Tours. Ndryshe nga shtrembërimet sferike të hapësirë-kohës që mund t’i atribuojmë vrimave të zeza, krimbi unazor i propozuar nga Gibbons dhe Volkov lidh pjesë të Universit (ose universe të ndryshëm) që ne i quajmë të sheshta.
Duke marrë parasysh ndërveprimet e fushave elektrike dhe magnetike të quajtura rrotullime të dyfishta dhe duke aplikuar disa transformime të zgjedhura, masat unazore mund të krijojnë disa shtrembërime interesante në atë që përndryshe do të ishte hapësirë-kohë e sheshtë. Pra, një vrimë në hapësirë që ju lidh me diçka shumë të largët.
Frolov, Krtoush dhe Zelnikov e morën këtë vrimë dhe e kaluan nëpër skenarë të ndryshëm. Cfarë efekti mund të ketë një masë tjetër e palëvizshme në unazë? Po sikur unazat hyrëse dhe dalëse të jenë në të njëjtin univers? Zgjidhjet që ata zbuluan përfshinin atë që njihet si një kurbë kohore e mbyllur. Ashtu siç tingëllon, ajo përshkruan një objekt ose rreze drite që udhëton përgjatë një vije, duke u kthyer saktësisht në të njëjtën pikë si më parë. Jo vetëm në hapësirë, por edhe në kohë. /Katror.info
Përgatiti:
