Monumenti i Pavarësisë së Kosovës sikur se çdo 17 shkurt edhe këtë vit ka ndryshuar pamje. Kësaj here monumenti është transformuar duke ua ndryshuar vendet shkronjave.
“No new broken republic” është mesazhi që ideatori i monumentit Fisnik Ismaili ka përçuar këtë vit duke ofruar mbështetje për Ukrainën.
NEWBORN, monumenti i Pavarësisë së Kosovës ka gjithnjë mesazhe të veçanta për çdo vit që Kosova feston si shtet.
Mundesh me e lexu edhe…
Që prej 2008-s kur Kosova fitoi pavarësinë NEWBORN-i i dërgon nga Prishtina mesazhe gjithë botës.
Këtë vit monumenti i dedikohet Ukrainës. Por, çfarë mesazhe përcolli në vitet e kaluara?
Në vitin 2008, NEWBORN përkthehej në “Më i madh se vetë jeta”. Fisnik Ismaili, autori i veprës e ndërtoi brenda 11 ditëve dhe e bëri publike në ditën kur Kosova fitoi pavarësinë. Po atë ditë monumenti u shënjua nga 150 mijë dedikime të qytetarëve. Të parët ishin presidenti dhe kryeministri i asokohe, Fatmir Sejdiu dhe Hashim Thaçi.
Nga ajo ditë monumenti nuk ndryshoi për pesë vite duke qenë se autoritetet nuk kishin një plan konkret për mirëmbajtjen e tij. Fisnik Ismaili kishte dy ide, ose ruajtjen e firmave të 17 shkurtit 2008, ose ndryshimin e tij të përvitshëm.
Dhe kështu ndodhi. Në vitin 2013 monumenti përfaqësonte mirënjohjen.
Ai u lye me të verdhë, njësoj si dhe ngjyra në flamurin e Kosovës. Ismaili nuk ishte dakord, andaj ai mblodhi disa qytetarë të Kosovës të cilët pikturuan flamujt e vendeve që kishin njohur deri atëherë pavarësinë e vendit. U pikturuan 96 flamuj.
Viti 2014 i NEWBORN ishte në kujtim të të rënëve të luftës. Ngjyrat e monumentit atë vit ishin të uniformave të ushtarëve nga të gjitha vendet që kanë kontribuar për lirinë e Kosovës.
Në vitin 2015 NEWBORN na tha “Shprehu lirshëm”. Një vijim i idesë fillestare ku qytetarët e Kosovës nënshkruan mbi monument, edhe atë vit patën mundësi të shprehin mendimet e tyre mbi çdo shkronjë përveç shkronjës E. Ajo mbeti e zezë në emër të emigrantëve të cilët janë larguar nga vendi në kohën e luftës.
“Izolimi” ishte mesazhi i vitit 2016. Telat me gjemba të pikturuar në monument përçuan qartë pamundësinë e Kosovës për t’u integruar dhe çështjen e refugjatëve. Procesi i liberalizimit të vizave ka filluar në vitin 2012 pa mundur të konkretizohet.
Në vitin 2017, NEWBORN rrëzoi dy shkronja, N dhe W, për të nënkuptuar “No walls”. Ky ishte dhe mesazhi i atij viti për botën, “rrëzimi i mureve”. Konkretisht, çështja lidhej me murin në Mitrovicën e Veriut, pranë Urës së Ibrit, që sipas Kosovës ishte ilegal dhe nënkuptonte ndarjen e Mitrovicës. Muri nuk ekziston më.
Në vitin 2018, Kosova shënonte 10-vjetorin e pavarësisë. Shkronja B e NEWBORN-it u zëvendësua me numrin 1, duke krijuar numrin 10, pasi u vendos pranë shkronjës O. “Dekada” ishte mesazhi i atij viti.
NEWBORN është fokusuar gjithnjë te çështjet me shqetësim global, siç është dhe ndryshimi i klimës. Konkretisht Prishtina në vitin 2019 kishte kaluar çdo standard të rekomanduar sa i takon ndotjes së ajrit. Për këtë qëllim edhe monumenti iu dedikua ndotjes së mjedisit.
Institucionet thonë se numri i viktimave të dhunës seksuale në Kosovë është 20 mijë. Në vitin 2020, NEWBORN u dizajnua për nder të tyre. Secila shkronjë përmbante fjali që tregonin përjetimet e viktimave të dhunës seksuale gjatë luftës në Kosovë.
Në vitin 2021, qytetarët e Kosovës ngjyrosën pëllëmbët e duarve me bojë dhe i ngjitën nëpër shkronja. Ngjyrat ishin njësoj si uniformat e ushtrisë, ndaj dhe NEWBORN-i i atij viti ishte në përkrahje të luftës së UÇK-së.
Në vitin 2022 Fisnik Ismaili deklaroi se monumenti i dedikohet grave që vazhdojnë vriten para familjarëve të tyre. Në Kosovë, gratë përbëjnë shumicën e viktimave të dhunës në familje.
Simboli i pavarësisë së Kosovës jet u quajt “Gratë me krahë” në nder të grave, të cilat kanë qenë të suksesshme në sport, muzikë dhe film dhe kanë përfaqësuar Kosovën në 14 vjet të pavarësisë.
NEWBORN është ndërtuar nga një skelet çeliku dhe është i mbuluar me shtresë metali. Çdo shkronjë peshon rreth një ton dhe është e lartë 3 metra. Ky është monumenti më i vizituar në Kosovë./Katror.info
Përgatiti:
