Në shikim të parë Izmiri ngjan si çdo metropol tjetër modern turk, i populluar dendur me arkitekturë jo aq mbresëlënëse.
Megjithatë, dikur ka qenë qyteti më kozmopolit i Turqisë — dhe tërë kjo pasuri historike rri e fshehur mes rrugëve të Izmirit.
Hulumtoni për Izmirin vetëm një shekull më parë dhe do të gjeni familje të pasura Levantine, Greke, Turke dhe Armene që shëtisin përgjatë bregdetit të Izmirit sipas modës së fundit të Parisit.
Mundesh me e lexu edhe…
Zakonisht pinin birrë që importohej nga Mynihu ose kokteje në bare e kafene elegante dhe fëmijët e tyre vijonin shkollat që drejtoheshin nga kisha për t’u arsimuar në frëngjisht dhe latinisht.
Izmiristët ishin mishërimi i sofistikimit dhe elegancës, por stili i tyre i jetesës përfundoi krejt papritur në vitin 1922 kur zjarret e mëdha kapluan rrugët.
Qyteti modern shtrihet rreth Gjirit të Izmirit, por që fillimet i ka në Smyrnan e vjetër që është e vendosur në lagjen Bayraklı. Dikur ka qenë fshat, tash është një vend arkeologjik.
Sipas gojëdhënave, Aleksandri i Madh e ka vizituar këtë vend për gjueti dhe në shpatet e malit Pagos, aty pranë u ndal për një sy gjumë. Aty pa një ëndërr ku dy armiq u shfaqën dhe ia kërkuan ta ndërtonte një qytet aty.
Normalisht, Aleksandri u konsultua me orakullin Apollon, i cili si profesionist i pasurive të paluajtshme, i tha: “Smirnianët me vendbanim në rrëzë të kodrës Pagos pranë përroit të Shenjtë Meles do të jenë katër herë më të lumtur se më parë”.
Si rezultat, një qendër e re e qytetit u krijua në majë të malit në shekullin e IV pes. Apo të paktën kështu thuhet. Cilado qoftë e vërteta pas kësaj historie, Aleksandri i Madh pati një ndikim të madh.
Agora e Smirnës u ndërtua me urdhër të tij. Pas përfundimit kishte katër kate, megjithatë vetëm bodrumi i ka shpëtuar kohës. Vizitorët sot mund të shohin rreshta harqesh elegante prej guri që hedhin hije në tokë, duke nxjerrë në pah mekanizmin e një sistemi kompleks ujor.
Themelet e bazilikës, një lloj salle publike, përmbajnë kamare të zbukuruara me grafite, si dhe imazhe të gdhendura dhe të pikturuara që përshkruajnë jetën e përditshme romake. Një ngjitje e shkurtër në terrenin e hapur sipër jep një pamje të mrekullueshme të fushave me bar që dikur ishin të mbushura me aktivitet dhe tregti.
“Me historinë e tij 8500-vjeçare, Izmiri është një nga vendbanimet më të vjetra në Levant dhe Turqi, dhe ka pritur qytetërime të ndryshme gjatë historisë”, thotë Bülent Senocak, autor dhe historian i Izmirit.
“Është absolutisht e nevojshme t’i shohësh ndërtesat historike në qendër të qytetit që ruajnë gjurmët e kësaj klime multikulturore dhe pazarin historik të Kemeraltı, i cili u krijua përpara shumë qyteteve të Evropës”./CNN travel.
Përgatiti:
