Çfarë duhet për të arritur moshën 70 vjeç pa pasur ndonjë sëmundje kronike?
Një ekip studiuesish të udhëhequr nga shkencëtarë të Shkollës së Shëndetit Publik Harvard T.H. Chan synoi të përgjigjej në këtë pyetje duke ndjekur më shumë se 100,000 amerikanë në të 40-at, 50-at dhe 60-at për një periudhë deri në tre dekada.
Rezultatet, të publikuara më 24 mars në revistën Nature Medicine, treguan se dietat e shëndetshme në fillim të jetës lidhen me gjasa më të mëdha për plakje të shëndetshme, edhe pas marrjes parasysh të faktorëve të tjerë të stilit të jetesës, si aktiviteti fizik dhe statusi i pirjes së duhanit.
Mundesh me e lexu edhe…
Ekspertja e mirëqenies në CNN, Dr. Leana Wen, ndau disa nga njohuritë më të rëndësishme të këtij hulumtimi, duke theksuar se mënyra se si ushqehemi në moshën e mesme mund të jetë një investim jetësor për dekadat që vijnë.
Një studim i gjatë, rezultate me ndikim
Studiuesit kanë ndjekur më shumë se 105 mijë pjesëmarrës për një periudhë deri në 30 vjet, duke regjistruar zakonet e tyre ushqimore dhe gjendjen e përgjithshme shëndetësore. Rezultatet ishin domethënëse: vetëm rreth 9.3% e tyre arritën një moshë mbi 70 vjeç pa sëmundje kronike dhe me funksione të paprekura njohëse, fizike dhe mendore — një përkufizim i “plakjes së shëndetshme”.
Çelësi? Dieta e tyre. Ata që kishin ndjekur me përpikmëri një nga tetë modelet e dietave të shëndetshme kishin gjasa dukshëm më të larta për një plakje cilësore. Këto dieta përfshinin konsum të lartë të frutave, perimeve, drithërave të plota, arrave, bishtajoreve, yndyrnave të pangopura dhe produkteve të bylmetit me pak yndyrë, ndërsa shmangnin ushqimet ultra të përpunuara, pijet me sheqer, yndyrnat trans dhe natriumin e tepërt.
Tetë modele të dietave të shëndetshme
Pjesëmarrësit nuk ndoqën një regjim specifik, por raportuan çfarë konsumonin, ndërsa studiuesit e përputhën këto të dhëna me tetë dieta të njohura për përfitimet e tyre shëndetësore:
- Indeksi Alternativ i Ushqyerjes së Shëndetshme (AHEI)
- Indeksi Alternativ Mesdhetar (aMED)
- Dieta DASH (për uljen e presionit të gjakut)
- Dieta MIND (kombinim i DASH dhe mesdhetares për vonimin e sëmundjeve neurodegjenerative)
- Dieta e bazuar në bimët e shëndetshme (hPDI)
- Indeksi i Dietës për Shëndetin e Planetit (PHDI)
- Dieta inflamatore empirike (EDIP)
- Dieta për hiperinsulinemi (EDIH)
Përtej dallimeve mes tyre, këto dieta ndajnë shumë parime të përbashkëta: theksojnë ushqimin natyral, të papërpunuar dhe me bazë bimore.
Më mirë tani se kurrë
Dr. Wen thekson se mesazhi i këtij studimi është i qartë: vendimet për ushqimin gjatë të 40-ave, 50-ave dhe 60-ave janë vendimtare. Por edhe nëse këto zakone nuk janë ndjekur që në rini, nuk është kurrë vonë për të bërë ndryshime pozitive. Ushqimet si perimet me gjethe jeshile, frutat e freskëta, drithërat e plota, arrat dhe bishtajoret janë aleatë të fortë për një jetë të gjatë dhe të shëndetshme.
Nga ana tjetër, ushqimet e përpunuara, mishrat e kuq apo të konservuar dhe pijet me sheqer janë të lidhura me rezultate më të dobëta shëndetësore. Leximi i etiketave dhe shmangia e ushqimeve me lista të gjata aditivësh janë hapa të thjeshtë për një dietë më të mirë.
Roli i politikave publike
Dr. Wen nënvizon se zgjedhjet individuale nuk janë gjithmonë të lehta — shpesh, ushqimet ultra të përpunuara janë më të lira dhe më të aksesueshme sesa alternativa të shëndetshme si frutat dhe perimet e freskëta. Kjo e bën edhe më të rëndësishme ndërhyrjen në nivel politik: “Përmirësimi i qasjes në ushqim të shëndetshëm dhe krijimi i një mjedisi që nxit zakone të mira ushqimore është thelbësor për të ndihmuar komunitetet dhe për të ulur barrën e sëmundjeve kronike.”
Në fund, zgjedhjet që bëjmë çdo ditë për atë që vendosim në pjatën tonë nuk janë thjesht për të ndjerë mirë sot — ato mund të përcaktojnë cilësinë e jetës sonë për dekada me radhë. Dhe siç dëshmon ky studim, ka gjithmonë shpresë për të ndikuar pozitivisht në të ardhmen tonë shëndetësore, një kafshatë e shëndetshme në një kohë./Katror.info
Përgatiti:
